پایان‌نامه . دانشگاه امام رضا علیه اسلام – دانشکده هنر و معماری . ۱۳۹۳ . کارشناسی ارشد
موضوع: هنر و علوم انسانی > معماری
استاد راهنما: محمدرضا اولیاء | پدیدآور: حامد شادی
مسجدها در معماری گذشته ایران ( پس از اسلام ) مهمترین ساختمان به شمار می‌آیند و مهمترین نمونه معماری اسلامی را در مسجدها می‌توان مشاهده نمود. ساختمان‌هایی که برگرفته از اعتقاد مسلمانان به ستون دین یعنی همان نماز شکل گرفته‌اند؛ یعنی فعالیت عبادی نماز به عنوان یکی از مهمترین فعالیت‌های شکل دهنده به فضای معماری مسجد، مورد توجه قرار می‌گیرد. از همان نخستین روزهای ورود اسلام به سرزمین ایران، مردم برای به جا آوردن نمازهای روزانه آغاز به برپایی و ساخت مسجدهای موقت و دائم کردند. نخست با تغییر کاربری مهرابه‌ها و آتشکده‌ها (مانند مسجد یزدِخواست و فهرج)، این نیاز برآورده شد. سپس معماران با درک جایگاه برپایی نماز، الگو گرفتن از مسجدالنبی و بهره‌گیری از بهترین دستاوردهای فنی و هنری از معماری گذشته خود، نسبت به ساخت مسجد اقدام کردند ( مانند مسجد تاریخانه دامغان). در هر سرزمین معماران با توجه به اقلیم و ساخت‌مایه بومی، مسجدهایی ساختند که نیاز مردم را برآورده کردند. مصالح و فن ساختمان و همچنین سنت‌های معماری در هر ناحیه را نیز می‌توان از عوامل بسیار مهم در شکل‌گیری فضاهای معماری و از جمله مساجد دانست. گونه ویژه‌ای از این مسجدها، مسجدهای چوبین هستند که در نقاط گوناگونی از ایران، مانند مناطق جنگلی شمال (مازندران و گیلان)، آذربایجان، ابیانه، کردستان و … ساخته شدند. در مسجد پیامبر نیز به دلیل اینکه دهانه آن زیاد بود برای پوشش آن ستونی از نخل در میانه آن برپا کردند و روی آن را با برگ نخل و پوست حیوانات پوشاندند. ساخت این مسجدها در طول تاریخ بر اساس اقلیم و در دسترس بودن چوب ادامه پیدا کرد. اوج ساخت اینگونه مسجد در ایران را، شاید بتوان در دوره صفویه و به ویژه در منطقه آذربایجان دانست.
کلید واژه: معماری ایران، معماری اسلامی، طراحی مسجد، مصالح چوبی
ثبت دیدگاه