به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز استان گلستان، در روز بیست و سوم شهریور ماه و در آستانه سی و دومین اجلاس سراسری نماز با عنوان “مادران، فرزندان، فناوری های نوین و راهبردی”، قدرت الله نظری مدیر کل آموزش و پرورش، در گفتگو با روابط عمومی ستاد، تجربه‌ها و برنامه‌های آموزشی برای تربیت مذهبی نسل نو در سطح استان را تشریح کرد.
۱) چه چالش هایی در آموزش نماز به دانش آموزان و نسل نو در استان وجود دارد ؟
چالش‌های مختلفی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی، آموزشی و روانشناختی وجود دارد، که در بُعد فرهنگی و اجتماعی این چالش ها شامل تاثیر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بر ارزش‌های دینی، تضاد بین ارزش‌های سنتی و مدرن در نسل جوان و کم‌رنگ شدن نقش خانواده در تربیت دینی می باشد.
در بُعد آموزشی؛ ناکافی بودن روش‌های تدریس خلاق و جذاب برای نماز، کمبود امکانات و فضای مناسب برای اقامه نماز در مدارس و عدم تناسب محتوای آموزشی با نیازها و دغدغه‌های نسل جدید در بین دانش آموزان وجود دارد.
در بُعد روانشناختی نیز با چالش احساس اجبار و اکراه در انجام فریضه نماز، عدم درک عمیق فلسفه و معانی نماز و ضعف در ایجاد انگیزه درونی برای نمازخواندن دانش آموزان مواجه هستیم.
۲) برنامه‌ها و ابتکارات مدارس برای ترویج نماز و تربیت دینی دانش‌آموزان چیست؟
برنامه های متنوعی برای ترویج نماز در بین دانش آموزان تدارک دیده شده است که شامل برپایی نماز جماعت در ساعات مقرر با حضور دانش‌آموزان و معلمان، برگزاری کلاس‌های آموزش قرآن و مفاهیم دینی متناسب با هر پایه تحصیلی، جلسات پرسش و پاسخ دینی با حضور روحانیون و کارشناسان مذهبی، مسابقات فرهنگی-دینی مانند مسابقات قرآن، احکام و نهج‌البلاغه و برنامه های گروهی مانند اردوهای زیارتی و بازدید از اماکن مذهبی می باشد.
همچنین تشکیل گروه‌های دانش‌آموزی مانند “یاریگران نماز” برای مشارکت بیشتر دانش‌آموزان، جلسات آموزش خانواده برای هماهنگی بین خانه و مدرسه، تهیه نشریات و بروشورهای آموزشی با زبان مناسب برای نسل جوان و استفاده از هنر مانند تئاتر، نقاشی و شعر برای انتقال مفاهیم دینی از برنامه‌هایی است که با هدف آشنایی دانش‌آموزان با معارف دینی تقویت ایمان و عمل به تکالیف شرعی طراحی شده‌اند.
۳) نقش معلمان و والدین در نهادینه کردن نماز در زندگی دانش آموزان چگونه ارزیابی می شود ؟
معلمان به عنوان الگوهای علمی و اخلاقی، نقش چندوجهی در ترویج نماز را ایفا می‌کنند. اثربخش‌ترین روش، نقش الگویی معلم برای دانش آموزان است. دانش‌آموز به طور ناخودآگاه رفتار معلم خود را زیر نظر دارد. وقتی معلم با اشتیاق و نظم به نماز جماعت می‌پیوندد، این عمل برای دانش‌آموز از صدها سخنرانی تاثیرگذارتر است.
معلم تنها به گفتن “نماز بخوان” اکتفا نمی‌کند، بلکه فلسفه و حکمت احکام را با زبانی قابل درک و منطقی برای نسل جوان توضیح می‌دهد. پاسخ به شبهات دینی دانش‌آموزان در این عصر، نقشی کلیدی است.
پرسش و پاسخ در کلاس، بررسی انشاها و مقالات دانش‌آموزان در مورد نماز و مشاهده میزان پرسشگری آنان، مربیان پرورشی و معلمان پایه با پیگیری وضعیت نماز دانش‌آموزان، نشان می‌دهند که این موضوع برای آنان مهم است. این پیگیری باید همراه با دلسوزی و مشاوره باشد، نه تنبیه
خانواده نیز اولین و پایدارترین نهاد تربیتی است. نقش والدین عمیق‌تر و بنیادی‌تر است. والدین خود را در حال نماز خواندن می‌بیند. این تصاویر در ناخودآگاه او حک می‌شود. وقتی کودک برای اولین بار نماز می‌خواند، واکنش والدین بسیار مهم است. نماز والدین باید با خلوص نیت و خوشحالی همراه باشد، نه با عجله و خستگی. خانواده با ایجاد محیطی آرام و به‌موقع برای نماز، احترام به ساعات عبادی و خواندن نماز به جماعت در خانه، این فریضه را در متن زندگی روزمره قرار می‌دهد تشویق، خرید سجاده و مهر مخصوص برای او، و ابراز خوشحالی، نماز را برایش شیرین می‌کند.
اجبار، تهدید و سرزنش، نتیجه‌ی معکوس دارد. والدین می‌توانند با خواندن داستان‌های جذاب درباره‌ی نماز، خرید کتاب‌های مناسب سن کودک و گفت‌وگو در مورد معانی نماز، شناخت او را عمیق‌تر کنند.اگر پایه‌های نماز در خانواده استوار نشود، کار مدرسه بسیار دشوار خواهد بود. وقتی والدین و معلمان در یک راستا حرکت کنند، دانش‌آموز نماز را نه به عنوان یک تکلیف تحمیلی، بلکه به عنوان یک نیاز روحی و هویت‌بخش می‌پذیرد و آن را در زندگی خود نهادینه می‌کند.
۴) چگونه می توان از فناوری های نوین و فضای مجازی برای آموزش و جذب دانش‌آموزان به نماز بهره برد ؟
این فناوری‌ها می‌توانند با زبان نسل جدید صحبت کنند و مفاهیم دینی را به شکلی جذاب و مؤثر انتقال دهند.اپلیکیشن‌های موبایلی تعاملی آموزش نماز یادآور اوقات شرعی کاربری جذاب که آموزش وضو محاسبه قبله و اذان کلیپ های کوتاه انیمیشنی ساخت انیمیشن‌های کوتاه که داستان‌های پیامبران یا فلسفه نماز را برای گروه‌های سنی مختلف روایت می‌کند، طراحی بازی‌هایی که در آن بازیکن برای کامل کردن مراحل باید به سوالات دینی پاسخ دهد یا اعمال نماز را به ترتیب انجام دهد ،تولید برنامه‌ای واقعی که در آن نوجوانان در یک اردوی معنوی شرکت می‌کنند و چالش‌های دینی را تجربه می‌کنند، تجربه نماز در مکان‌های مقدس ،کلاس‌ها و دوره‌های آنلاین، وبینارهای تعاملی ،برگزاری کلاس‌های آنلاین با موضوع “نماز و نیایش” با حضور اساتید مجرب و امکان پرسش و پاسخ چت‌بات پاسخگو به سوالات دینی ،ایجاد کانال‌های اختصاصی دانش‌آموزی و در نهایت محتوا باید متناسب با سن و زبان نوجوانان باشد از زبان سنگین و شعاری پرهیز شود.
۵) تجربه های موفق استان در ایجاد علاقه و پایبندی دانش آموزان به نماز چیست ؟
در این زمینه برگزاری کارگاه خوشنویسی ادعیه و اذکار نماز روی تابلو و برگزاری کارگاه عکاسی آموزش عکاسی حرفه‌ای از مناظر طبیعی و پیوند آن با مفهوم عبادت از تجربه های بسیار عالی و موفق در سطح استان بود.
همچنین ایجاد گروه های دانش‌آموز نمایش‌های کوتاهی درباره آثار نماز، داستان‌های پیامبران یا مشکلاتی که برای نمازخواندن ممکن است پیش بیاید، اجراشد.
در بخش دیگر یک مهمانی ویژه در نمازخانه مدرسه ترتیب داده شد. از ورزشکاران، هنرمندان یا دانش‌آموزان محبوب و موفقِ نمازخوان دعوت شد تا در جمع دانش‌آموزان درباره نقش نماز در موفقیت‌شان صحبت کنند.
کتابچه خاطرات اولین نماز من، در مدارس استان به عنوان یک پویش اجرا موفقی در جمع آوری خاطراتی ناب و جالب از دانش آموزان جمع آوری شد .این کار به ویژه برای نوجوانان بسیار تاثیرگذار است. دانش‌آموزان یک “پیک نماز” دریافت می‌کردند که حاوی یک حدیث کوتاه یا یک داستانک یا یک سؤال چالشی درباره نماز بوده تا در تعطیلات آخر هفته با خانواده درباره آن گفت‌وگو کنند.
۶) چه سیاست ها و برنامه هایی برای هماهنگی بین آموزش رسمی و تربیت دینی مدارس اجرا شده است ؟
برنامه های مختلفی در این خصوص انجام شده است که شامل توانمندسازی معلمان، برگزاری دوره‌های آموزشی و توجیهی برای معلمان به ویژه معلمان پایه و مربیان پرورشی درباره روش‌های نوین تربیت دینی و پاسخگویی به شبهات دانش‌آموزان می باشد.
همچنین از مدارس خواسته می‌شود تا شاخص‌های تربیت دینی مانند درصد حضور دانش‌آموزان در نماز جماعت را پایش کرده و گزارش دهند.
طراحی نمازخانه‌های جذاب و دلباز تزیین مدارس با آیات قرآن و احادیث و ایجاد اتاق اندیشه برای فعالیت‌های دینی اقامه نماز جماعت به صورت منظم و با کیفیت، برگزاری مراسم در مناسبت‌های مذهبی و ایجادگروه‌های سرود و نمایش مذهبی از دیگر برنامه هایی است که در راستای تربیت دینی مدارس انجام شده است.
۷) چه راهکارهایی برای تشویق و ترغیب دانش آموزان به اقامه نماز در قالب فعالیت های فوق برنامه و فرهنگی پیشنهاد می کنید ؟
راهکارهای متنوعی در این زمینه وجود دارد که شامل احترام به سلیقه نسل جدید، قدردانی از هر قدم کوچک،حتی اگر دانش‌آموزی برای اولین بار در نماز شرکت کرد، اجتناب از اجبار، هدفگذاری و ایجاد اشتیاق درونی، ایجاد فضایی صمیمی و به دور از قضاوت و نمازخانه امن و آرامش‌بخش می باشد.
۸) پیام حضرتعالی به معلمان ،دانش آموزان و خانواده ها در راستای ترویج نماز چیست ؟
پیام به معلمان سازندگان فردا این هست که؛ شما تنها آموزگار درس‌های کتاب نیستید؛ شما الگوی عملی ایمان هستید. اجتناب از اجبار هدف، ایجاد اشتیاق درونی است.
بیایید با هم تجربه‌ای زیبا در نماز خلق کنیم. نماز را از یک تکلیف خشک و بی احساس به یک فریضه زنده و اجتماعی تبدیل کنیم که مملو از نشاط، معنا و ارتباط است.
موفقیت ما نه در اجبار، که در جذب دل ها است. اگر امروز بذر این عبادت را با مهربانی، خلاقیت و صبر بکاریم، فردا جامعه‌ای خواهیم داشت که بر پایه معنویت و اخلاق استوار است.
