مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی؛
پیام رهبری نه یک موعظه سنتی بلکه یک نسخه «رواندرمانی الهی» برای دردهای معاصر جامعه است
به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز خراسان رضوی، در راستای توسعه و ترویج فرهنگ اقامه نماز در بین نسل نو، روابط عمومی ستاد اقامه نماز استان در خصوص پیام مقام معظم رهبری به سی و دومین اجلاس سراسری نماز با صدیقه خدیوی مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی در روز شنبه پانزدهم آذرماه گفتگو کرد.
مشروح گفتگو را در زیر بخوانید.
صدیقه خدیوی مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی مصاحبه خود را با مختصات راهبردی اجلاس سیودوم در هندسه فرهنگی کشور شروع کرد و گفت: سی و دومین اجلاس سراسری نماز در شرایطی برگزار شد که جمهوری اسلامی ایران در حال گذار از چالشهای پیچیده فرهنگی و رویارویی با جنگ شناختی تمامعیار است. در این برهه تاریخی، پیام مقام معظم رهبری به این اجلاس، فراتر از یک پیام تشریفاتی سالانه، به مثابه یک «مانیفست فرهنگی» و «نقشه راه عملیاتی» برای مهندسی مجدد ساختارهای تربیتی و تبلیغی کشور جلوه میکند. این پیام با ادبیاتی متمایز و رویکردی آسیبشناسانه بر نقاط کانونی غفلتها و ضرورتهای نادیده انگاشته شده در دهههای اخیر انگشت میگذارد.
تحلیل گفتمان پیام رهبری: واکاوی واژگان و مفاهیم بنیادین
وی هستیشناسی نماز را فراتر از یک عادت، به مثابه یک «تشخص» خواند و افزود: در تحلیل متن پیام رهبری، نخستین نکتهای که جلب توجه میکند، توصیف ایشان از ماهیت نماز است. ایشان نماز را دارای «تشخص» و «برجستگی» میدانند. واژه «تشخص» در ادبیات فلسفی و عرفانی، بار معنایی سنگینی دارد. نماز یک عمل مکانیکی نیست، بلکه هویتی زنده و پویاست که «پرمعنی» و «حیاتبخش» است. این نگاه، نماز را از سطح یک «عادت روزمره» که ممکن است دچار روزمرگی شود، به سطح یک «موجود زنده» و «جریان خون در رگهای حیات معنوی» ارتقا میدهد.
صدیقه خدیوی ادامه داد: زمانی که رهبری اجلاس نماز را «سودمندترین گردهماییهای کشور» مینامند ، این گزاره مبتنی بر یک منطق «هزینه-فایده» معنوی و اجتماعی است. در دنیای سیاستگذاری، گردهماییها معمولاً برای حل بحرانهای اقتصادی، سیاسی یا امنیتی برگزار میشوند. اما چرا اجلاس نماز سودمندترین است؟ تحلیلگران معتقدند که این “سودمندی” به کارکردهای زیرساختی نماز بازمیگردد. اگر نماز در جامعه اقامه شود (نه فقط خوانده شود)، هزینههای ناشی از آسیبهای اجتماعی، بزهکاری، ناامیدی و سستی اراده کاهش مییابد. بنابراین، سرمایهگذاری بر روی نماز، نوعی «پیشگیری سطح اول» در مدیریت استراتژیک جامعه است که بازدهی آن از هر پروژه عمرانی یا اقتصادی بیشتر است.
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی چهار رکن روانشناختی در معماری پیام رهبر انقلاب را این گونه بیان کرد و افزود: چهار کارکرد اصلی نماز را که دقیقاً با بحرانهای انسان مدرن و نسل جدید همپوشانی دارد، برمیشمرند. این چهار رکن عبارتند از: آرامش دل (Peace of Heart) در عصر اضطراب و استرس، نماز به عنوان لنگرگاه آرامش معرفی میشود. استحکام اراده (Strength of Will): در برابر تشتت آرا و سستیهای ناشی از فضای مجازی، نماز ارادهساز است.
وی ادامه داد: ژرفای ایمان (Depth of Faith): در مقابل سطحینگری و دینداریهای هیجانی، نماز ایمان را عمیق میکند. زندهسازی امید (Reviving Hope): در برابر پمپاژ یأس توسط رسانههای معاند، نماز مولد امید است. این چهار رکن، دقیقاً همان مؤلفههایی هستند که فقدان آنها در نسل جوان موجب بحران هویت و آسیبپذیری میشود. بنابراین، پیام رهبری نه یک موعظه سنتی، بلکه یک نسخه «رواندرمانی الهی» برای دردهای معاصر جامعه ایرانی است.
صدیقه خدیوی در صحبت دیگری سلسلهمراتب مسئولیت یعنی بازگشت استراتژیک به «خانواده» را یکی از کلیدیترین بخشهای پیام عنوان کرد و گفت: تعیین اولویتبندی اثرگذاران بر ترویج نماز است. رهبری با چینش دقیق کلمات، ترتیب زیر را ترسیم میکنند: «پدران و مادران» «معلمان»، «معاشران»، «مقررات و عادات» این ترتیب، حاوی یک نقد ضمنی به سیاستهای فرهنگی دهههای گذشته است که بار اصلی تربیت دینی را بر دوش «مدرسه» و «رسانه» (مقررات و عادات) انداخته بودند. رهبری با بازگرداندن «پدر و مادر» به صدر لیست، یادآوری میکنند که هیچ بخشنامه دولتی و هیچ کلاس درسی نمیتواند جایگزین «زیست مؤمنانه والدین» شود. این تغییر رویکرد، دلالت بر این دارد که بودجههای فرهنگی باید به سمت «توانمندسازی خانواده» و آموزش والدین سوق داده شود، نه صرفاً برگزاری همایشهای اداری.
جامعهشناسی نسل Z و آلفا در ایران: چالشهای دینداری در عصر شبکه
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی اظهار کرد: مخاطب اصلی سیاستگذاریهای نوین نماز، نسلی است که در ادبیات جهانی به نسل Z (متولدین ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰) و نسل آلفا (متولدین پس از ۱۳۹۰) شناخته میشوند. این نسل، «بومیان دیجیتال» هستند؛ کسانی که جهان بدون اینترنت را تجربه نکردهاند. پژوهشها نشان میدهد که مواجهه این نسل با دین، تفاوت ماهوی با نسلهای پیشین دارد. آنها از «دینِ تقلیدی» عبور کرده و به دنبال «دینِ استدلالی» و «دینِ کاربردی» هستند.۸ شکاف نسلی موجود، گاه به قدری عمیق است که از آن به «شکاف تمدنی» تعبیر میشود؛ جایی که زبان و نمادهای مشترک میان مربی (نسل قدیم) و متربی (نسل جدید) از بین رفته است.
جدول ۱: مقایسه تطبیقی ویژگیهای دینداری در نسلهای پیشین و نسل Z
| ویژگی | نسلهای پیشین (X و Y) | نسل جدید (Z و Alpha) | دلالت برای ترویج نماز |
| منبع شناخت | منبر، مسجد، کتابهای سنتی | شبکههای اجتماعی، پادکست، اینفلوئنسرها | نیاز به تولید محتوا در پلتفرمهای نوین |
| رویکرد به تکلیف | وظیفهمحور (تعبد) | فایدهمحور (کارکردگرایی) | تبیین آثار روانشناختی و دنیوی نماز |
| مرجعیت | والدین و روحانیت | گروه همسالان و سلبریتیها | استفاده از گروههای همسال و الگوهای محبوب |
| نوع پرسشگری | سوالات فقهی و حکمی | سوالات وجودی و چرایی (فلسفه) | گذار از آموزش احکام به آموزش اسرار |
آیا نسل جدید دینگریز است؟
وی در خصوص دین گریزی نسل جدید اضافه کرد: برخلاف تصور رایج، تحقیقات نشان میدهد که نسل جدید از «اصل دین» و «معنویت» فاصله نگرفته است، بلکه از «قرائتهای خشن، ریاکارانه و ناسازگار با عقلانیت» گریزان است. این نسل تشنه معنویت است، معنویتی که: صادقانه باشد: با رفتار مدعیان دینداری تناقض نداشته باشد. آرامشبخش باشد: پاسخگوی اضطرابهای مدرن او باشد و زیبا باشد: از نظر بصری و هنری جذاب ارائه شود. بنابراین، چالش اصلی «بحران ایمان» نیست، بلکه «بحران روایت» و «بحران الگو» است. پیام رهبری با تاکید بر «تبیین ظرافتهای باطن نماز» ، دقیقاً دست بر روی همین نیاز نسل جدید میگذارد؛ نیازی که با آموزشهای خشک رسالهای برطرف نمیشود.
تهدیدها و فرصتهای فضای مجازی در تربیت دینی
صدیقه خدیوی فضای مجازی برای این نسل را نه یک ابزار جانبی، بلکه «زیستجهان» اصلی توصیف کرد و ادامه داد: تهدیدها: دسترسی آسان به شبهات، ترویج سبک زندگی لذتگرایانه، و کاهش تمرکز (که آفت خشوع در نماز است) از مهمترین تهدیدهاست. فرصتها: رهبری در پیام خود بر استفاده از «ابزارهای نوین» تاکید دارند. فضای مجازی امکان «شخصیسازی آموزش»، «ارتباط تعاملی» و «دسترسی ۲۴ ساعته به محتوا» را فراهم میکند. اگر روحانیت و نهادهای فرهنگی بتوانند زبان این فضا را بیاموزند، فضای مجازی میتواند به بزرگترین منبر تاریخ تبدیل شود.
راهبرد «ابزارهای نوین»: انقلاب در تکنولوژی آموزشی نماز
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی گذار تکنولوژیک را تکلیفی حتمی برای دستگاههای تبلیغی خواند و اضافه کرد: رهبر انقلاب در اقدامی کمسابقه، استفاده از ابزارهای نوین را «تکلیف حتمی» دستگاههای تبلیغی و رجال دینی دانستهاند. این عبارت نشان میدهد که بهروزرسانی روشها دیگر یک انتخاب مستحب نیست، بلکه یک واجب استراتژیک است. در عصری که رقبای فرهنگی از متاورس و هوش مصنوعی برای تسخیر ذهن نوجوانان استفاده میکنند، اکتفا به روشهای سنتی محکوم به شکست است.
هوش مصنوعی (AI) و شخصیسازی معنویت
وی عنوان کرد: هوش مصنوعی ظرفیتهای انقلابی در ترویج نماز ایجاد کرده است مانند: چتباتهای دینی: سامانههایی که به صورت درنگ (Real-time) و با ادبیاتی همدلانه به شبهات نسل Z پاسخ میدهند. تحلیل دادهکاوی: استفاده از AI برای تحلیل کلاندادههای فضای مجازی و شناسایی دقیقترین شبهات و گرههای ذهنی نوجوانان درباره نماز، تا محتوای تولیدی دقیقاً ناظر به نیاز باشد. مربی هوشمند: اپلیکیشنهایی که با تحلیل رفتار کاربر، برنامه عبادی متناسب با روحیات او پیشنهاد میدهند (مثلاً پیشنهاد زمانهای خاص برای دعا یا پخش نواهای مذهبی متناسب با حال روحی).
واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR): تجربه امر قدسی
صدیقه خدیوی بیان کرد: یکی از موفقترین نمونهها، استفاده از واقعیت افزوده در آموزش نماز است. کارآفرینان مشهدی اپلیکیشنی طراحی کردهاند که کودک با گرفتن تبلت روی سجاده یا کتاب، شخصیتهای سهبعدی و فرشتگان را میبیند که وضو میگیرند و نماز می خوانند. این فناوری باعث شده انتزاع را به محسوس تبدیل میکند: مفاهیم غیبی برای کودک قابل درک میشود. جذابیت بصری دارد: با گرافیک بازیهای رایانهای رقابت میکند و تعاملی است: کودک در فرآیند یادگیری نقش فعال دارد نه شنونده منفعل.
بازیوارسازی (Gamification): لذتبخشسازی تکلیف
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی گفت: استفاده از مکانیسمهای بازی در اپلیکیشنهای نماز (مانند “نرمافزار آرمکس” یا برنامههای مشابه) که در آنها کاربر برای نماز اول وقت، حضور در مسجد یا یادگیری سورهها «امتیاز» و «نشان» دریافت میکند، میتواند انگیزه بیرونی قدرتمندی ایجاد کند. این رویکرد با توصیه رهبری مبنی بر استفاده از «مشوقها همسویی کامل دارد.
منشور عملیاتی مدارس: بازخوانی ۳۲ راهکار قائم مقام ستاد اقامه نماز
وی مدرسه را گلوگاه تربیت دینی توصیف کرد و ادامه داد: پس از خانواده، مدرسه مهمترین ساختار اجتماعی است. دکتر سید احمد زرهانی، قائم مقام ستاد اقامه نماز، بر اساس پیام رهبری و اسناد بالادستی، منشوری شامل ۳۲ راهکار عملیاتی تدوین کرده است که نقشه راه مدارس کشور محسوب میشود. این راهکارها تلاشی برای عبور از کلیگویی و رسیدن به “اقدام و عمل” است.
تشریح و بسط راهکارهای ۳۲ گانه (تحلیل محتوایی)
صدیقه خدیوی افزود: با تجمیع دادهها از منابع مختلف و تحلیل منطقی منشور اقامه نماز، میتوان رئوس و جزئیات این برنامه جامع را به شرح زیر تبیین و بسط داد. این راهکارها در چند دسته کلی قابل طبقهبندی هستند.
الف) راهکارهای شناختی و معرفتی (تبیین فلسفه)
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی راهکارهای شناختی و معرفتی را این گونه بیان کرد و گفت: آموزش فلسفه و اسرار نماز: عبور از آموزش صرف قرائت و احکام، به سمت آموزش “چرایی” نماز با استفاده از فناوریهای نوین. پاسخگویی به شبهات: ایجاد سازوکار رسمی در مدرسه برای پاسخ به سوالات دانشآموزان با منطق روشن و رسا، بدون برخورد دگماتیک. تجهیز کتابخانهها: الزام مدارس به تجهیز کتابخانهها به کتب جذاب، رمان و نرمافزارهای مدرن مرتبط با نماز (نه کتب قدیمی و خاکخورده).
ب) راهکارهای مدیریتی و اجرایی (مشارکتدهی)
وی در خصوص راهکارهای مدیریتی و اجرایی اظهار کرد: واگذاری امور به دانشآموزان: صفر تا صد اقامه نماز (اذان، اقامه، انتظامات، کفشداری) باید توسط تشکلهای دانشآموزی اداره شود تا حس مالکیت نسبت به نماز پیدا کنند. مدیران به عنوان الگو: حضور فیزیکی مدیر مدرسه و معلمان محبوب در صفوف نماز. (هیچ تبلیغی موثرتر از دیدن مدیر مدرسه در حال خضوع در نماز نیست). زیباسازی نمازخانهها: نمازخانه باید تمیزترین، خوشبوترین و زیباترین مکان مدرسه باشد (رعایت استانداردهای زیباییشناختی). زمانبندی منعطف: تنظیم برنامه درسی به گونهای که زنگ نماز با خستگی مفرط یا زمان ناهار تداخل آسیب زا نداشته باشد (مدیریت زمان).
ج) راهکارهای تعاملی و اجتماعی (پیوند نهادها)
صدیقه خدیوی از دیگر موارد تشریح و بسط راهکارهای ۳۲ گانه، پیوند نهادها دانست و اضافه کرد: تعامل خانه و مدرسه: گنجاندن موضوع نماز در جلسات انجمن اولیا و مربیان و آموزش شیوههای دعوت به نماز به والدین. پیوند با مسجد: برگزاری اردوهای نمازی و بردن دانش آموزان به مساجد زیبا و فعال شهر برای آشنایی با محیط مسجد. حضور روحانیون فاضل: دعوت از روحانیون جوان، خوش برخورد و آشنا به زبان نسل جدید برای اقامه نماز. تجلیل از نخبگان نمازی: تقدیر از دانشآموزان فعال در امر نماز، نه فقط با لوح تقدیر، بلکه با جوایز مورد علاقه نسل جدید از دیگر این موارد می باشد.
د) راهکارهای فرهنگی و هنری
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی آخرین مورد را راهکارهای فرهنگی و هنری خواند و افزود: مسابقات هنری: برگزاری جشنوارههای فیلم کوتاه، عکاسی و گرافیک با موضوع نماز در سطح مدارس. استفاده از ظرفیت اردوها: طراحی برنامههای معنوی جذاب در اردوهای تفریحی، به طوری که نماز شیرینترین بخش اردو باشد (مثل نماز جماعت در طبیعت). تولید محتوا در فضای مجازی: تشویق دانش آموزان به تولید محتوا (کلیپ، پادکست) درباره نماز برای انتشار در کانال های مدرسه بسیار جذاب می باشد.
وی در خصوص نکته تحلیلی این راهکار ها گفت: جوهره اصلی این ۳۲ راهکار، “مشارکتجویی” و “جذابسازی” است. زرهانی تلاش کرده است نماز را از یک “تکلیف اداری” به یک “فعالیت اجتماعی نشاطآور” تبدیل کند.
نقش کلیدی نهاد خانواده و «مادران» در مهندسی فرهنگی نماز
صدیقه خدیوی مادران را معماران عاطفی نماز دانست و افزود: رهبر انقلاب با قرار دادن «مادران» در صدر فهرست مسئولیت پذیری، به یک اصل روانشناختی عمیق اشاره دارند: «انتقال دین از طریق عاطفه». پژوهشها نشان میدهد که تصویر مادر در حال نماز، قوی ترین تصویر ثبت شده در ناخودآگاه کودکان است. اگر مادر سجادهاش را با عشق پهن کند و چادر نمازی زیبا و معطر داشته باشد، کودک “حس خوب” را با نماز تداعی میکند.
طرحهای موفق خانوادهمحور
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی گفت: تجربیات میدانی در استانهایی مانند ایلام نشان داده است که طرحهایی مثل «مادران نمازخوان» (توانمندسازی مادران برای قصهگویی نمازی) و «همیاران نماز» در خانواده، بسیار موفقتر از طرحهای دستوری بودهاند. این طرحها باید به عنوان الگوهای ملی تکثیر شوند. در این رویکرد، مادر نه یک ناظر بیرونی، بلکه “همبازی” و “همراه” کودک در مسیر معنویت است.
آسیبشناسی و موانع (چرا با وجود تبلیغات، اثربخشی کم است؟)
وی در این خصوص اظهار کرد: غفلت از «باطن» و فرمالیسم (ظاهرگرایی)، یکی از جدیترین آسیبها که در پیام رهبری نیز به آن اشاره شده («تبیین ظرافتهای باطن نماز»)، فروکاستن نماز به یک مناسک خشک و بیروح است. سیستم آموزشی ما سالهاست که بر «صحت قرائت» تمرکز دارد، اما از «صحت ارتباط» غافل است. جوانی که نداند نماز چگونه اضطرابش را درمان میکند (کارکرد درمانی)، انگیزهای برای اقامه آن ندارد.
صدیقه خدیوی از دیگر موارد این آسیب شناسی را تعارض الگوها (Cognitive Dissonance) توصیف کرد و ادامه داد: وقتی دانشآموز در مدرسه به نماز دعوت میشود، اما در فضای مجازی یا جامعه، فساد، ریاکاری یا بیعدالتی را از سوی برخی مدعیان دینداری میبیند، دچار «تعارض شناختی» میشود. این تعارض، سمی مهلک برای باورهای دینی است. پیام رهبری با تاکید بر وظیفه «رجال دینی» و «متدینین»، هشداری است که رفتار شما سند حقانیت نماز است.
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی مورد آخر این آسیب شناسی را محیطهای دافعهدار خواند و اظهار کرد: بسیاری از مساجد و نمازخانهها فاقد استانداردهای اولیه زیباییشناختی، تهویه و نظافت هستند. بوی نامطبوع، فرشهای کثیف و نورپردازی دلگیر، ناخودآگاه دافعه ایجاد میکند. در مقابل، پاساژها و مراکز تفریحی با بهترین امکانات تجهیز شدهاند. این نابرابری محیطی، پیام پنهانی به ناخودآگاه نوجوان میدهد که «دین امر بیاهمیتی است».
راهکارهای عملیاتی نوین و پیشنهادات سیاستی
وی برای تحقق منویات رهبری در پیام اجلاس سی و دوم، بستهی پیشنهادی مبتنی بر پژوهشهای انجام شده ارائه کرد و گفت: استراتژی «نماز خوشمزه» و مشوقهای مدرن، استفاده از تکنیکهای شرطیسازی مثبت ضروری است. پذیراییهای تصادفی: توزیع شکلات، میوه یا شیرینی در بین نمازهای جماعت مدارس (ایده نماز خوشمزه) برای ایجاد خاطره حسی مثبت. کارت امتیاز دیجیتال: طراحی اپلیکیشنی که دانشآموز با حضور در نماز جماعت مدرسه، امتیاز دریافت کند و بتواند این امتیازها را در بوفه مدرسه یا فروشگاههای طرف قرارداد (کتاب، لوازم ورزشی، گیمنت) خرج کند. اردوهای اختصاصی: اردوهای تفریحی-ورزشی صرفاً برای فعالین نماز، نه به عنوان رانت، بلکه به عنوان پاداش طبیعی عمل صالح برگزار شود.
صدیقه خدیوی در بازتعریف نقش امام جماعت و مربی گفت: امام جماعت مدرسه باید از جایگاه «پیشنماز» به جایگاه «رفیق و مشاور» تغییر نقش دهد. تکنیک حضور قبل و بعد: امام جماعت باید ۲۰ دقیقه قبل و بعد از نماز در مدرسه حضور داشته باشد و با بچهها فوتبال بازی کند، شوخی کند و گفتگو کند. نماز باید در حاشیه این ارتباط عاطفی شکل بگیرد. خوشتیپی و آراستگی: ظاهر مربی و امام جماعت باید جذاب و امروزی (در چارچوب شرع) باشد. بوی خوش و لباس تمیز، شرط اول جذب نسل زیباییپسند امروز است.
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی استفاده از هنر و سینما (پیوست رسانهای) را از راهکارهای عملیاتی نوین دانست و اظهارکرد: تولید درامهای نمازی: حمایت از ساخت فیلمها و سریالهایی که در آنها قهرمان داستان (که شخصیت محبوبی است) در لحظات بحرانی، با نماز آرام میشود. نمایش غیرمستقیم اثر نماز، هزار برابر موثرتر از سخنرانی مستقیم است. موسیقی و سرود: تولید آثار موسیقایی فاخر با مضامین نیایش و مناجات که قابلیت وایرال شدن در فضای مجازی را داشته باشد.
وی پیشنهاد ویژه در همین راستا ارائه کرد و گفت: «زنگ گفتگو» در کنار زنگ نماز، پیشنهاد میشود در مدارس، پیش از اقامه نماز، ۵ دقیقه زمان به «گفتگوی آزاد» اختصاص یابد. دانشآموزان سوالات خود را بپرسند یا حتی نقد کنند. این تخلیه هیجانی و شنیده شدن، مانع از تبدیل نماز به یک اجبار صامت میشود.
صدیقه خدیوی در نتیحه گیری این مصاحبه خاطر نشان کرد: سی و دومین پیام مقام معظم رهبری به اجلاس نماز، سندی است که «هوشمندی استراتژیک» نظام اسلامی در مواجهه با تغییرات فرهنگی را نشان میدهد. هسته مرکزی این پیام، «پذیرش تغییر ابزارها برای حفظ اصول» است. رهبری با تاکید بر نقش «خانه»، «ابزارهای نوین» و «تبیین باطن نماز»، راهبرد خروج از بن بستهای فعلی را ترسیم کردهاند.
مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی اضافه کرد: تحلیلها نشان میدهد که نسل Z ایران، نسلی بیدین نیست، بلکه نسلی «معناگرا» و «زیباییشناس» است. اگر نماز با «زبان هنر»، «منطق عقلانی» و «محبت مادری» به او عرضه شود و از ابزارهای جذاب تکنولوژیک (AR/AI) برای تبیین آن استفاده گردد، این نسل پتانسیل آن را دارد که عمیقترین لایههای عرفانی نماز را تجربه کند. تحقق این امر، نیازمند عزمی است که از بخشنامههای اداری فراتر رفته و به یک «پویش ملی و مردمی» برای احیای معنویت تبدیل شود؛ پویشی که در آن هر خانه یک مسجد و هر مادر، یک مربی دلسوز است.
جدول ۲: ماتریس SWOT (قوتها، ضعفها، فرصتها، تهدیدها) در ترویج نماز
| نقاط قوت (Strengths) | نقاط ضعف (Weaknesses) | |
| عوامل داخلی | – پشتوانه قوی نظری و فقهی (پیام رهبری)
– وجود زیرساخت (مساجد و مدارس)
– فطرت پاک نسل نو | – روشهای تبلیغی قدیمی و دافعهدار
– ضعف سواد رسانهای مربیان
– نازیبایی محیطهای نماز |
| فرصتها (Opportunities) | تهدیدها (Threats) | |
| عوامل بیرونی | – ابزارهای نوین (هوش مصنوعی، متاورس)
– عطش معنوی در عصر اضطراب مدرن
– همافزایی نهادها | – شبهات گسترده فضای مجازی
– سبک زندگی لذتگرا
– شکاف نسلی و زبانی |
