به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز مازندران، در آستانه برگزاری سی و دومین اجلاس سراسری نماز با شعار محوری «اقامه نماز، مادران، فرزندان، فناوری‌های نوین و راهبردی»، اسماعیل اعزی مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان مازندران روز دوشنبه هفتم مهر ماه در گفتگو با روابط عمومی ستاد اقامه نماز استان، فرصت‌ها و چالش‌های فناوری‌های نوین را در زمینه ترویج فرهنگ نماز در نسل جوان تشریح کرد.
فناوری‌های نوین و فضای مجازی چه فرصت‌ها و تهدیدهایی برای ترویج نماز در نسل نو ایجاد کرده‌اند؟
این فضا فرصت‌ها و تهدیدهای همزمان به همراه دارد. فرصت‌ها شامل جذاب‌سازی آموزش نماز با ابزارهای دیجیتال، دسترسی آسان به منابع معتبر دینی، تولید محتواهای چندرسانه‌ای مثل پادکست و انیمیشن، و ایجاد ارتباط مستقیم بین علما و نسل جوان است؛ این ابزارها می‌توانند آموزش را جذاب‌تر و مؤثرتر کرده و انگیزه بیشتری برای اقامه نماز ایجاد نمایند. در مقابل، تهدیدها شامل غفلت از معنویت به دلیل سرگرمی‌های ناسالم، کاهش تمرکز بر عبادات، وجود محتوای ضد دینی، و جایگزینی هویت مجازی به جای هویت دینی است. اگر مدیریت فرهنگی و آموزش هوشمندانه صورت نگیرد، فضای مجازی موجب سستی در اقامه نماز خواهد شد. راهکارهای بهره‌گیری مثبت نیز شامل استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند، واقعیت افزوده و مجازی در یادگیری، تولید محتوای جذاب متناسب با زبان نسل جوان، و همافزایی خانواده و مدرسه در آموزش سواد رسانه‌ای است.
به طور مشخص، چگونه می‌توان از ابزارهای دیجیتال و اپلیکیشن‌ها برای آموزش نماز و تقویت فرهنگ دینی بهره برد؟
ابزارهای دیجیتال می‌توانند به شکل مؤثری در آموزش استفاده شوند. برای کودکان و نوجوانان، می‌توانیم از انیمیشن‌ها، ویدیوهای چندرسانه‌ای، و بازی‌های آموزشی تعاملی استفاده کنیم تا یادگیری نماز جذاب شود. اپلیکیشن‌ها قابلیت یادآوری هوشمند اوقات نماز را دارند که به تقویت نظم در اقامه کمک می‌کند. همچنین، آموزش گام به گام وضو و نماز با توضیحات صوتی و تصویری دقیق، یادگیری صحیح را تضمین می‌نماید. در سطوح پیشرفته‌تر، چت‌بات‌ها و هوش مصنوعی می‌توانند پاسخگوی سوالات شرعی باشند و با طراحی اپ‌ها با زبان و علایق نسل جوان، نهادینه‌سازی فرهنگ نماز تسهیل می‌شود.
با در نظر گرفتن این فرصت‌ها و تهدیدها، چه راهکارهای عملی برای عملیاتی کردن استراتژی نوین و استفاده بهینه از فناوری در راستای ترویج نماز در استان مازندران وجود دارد؟
یکی از مهمترین برنامه‌های ما برای امسال، تولید انیمیشن ویژه کودکان و نوجوانان با موضوع آشنایی با حوزه نماز است. برای هماهنگی و توسعه بهتر، پیشنهاد می‌شود کارگروه مشترکی میان آموزش و پرورش، ارشاد، و فناوری اطلاعات برای تدوین محتوای الکترونیکی تشکیل شود. همچنین، طراحی و تولید محتوای چندرسانه‌ای تعاملی مانند بازی‌های داستان‌محور و اپلیکیشن‌های موبایلی که نماز را در موقعیت‌های مختلف آموزش دهند، در دستور کار است. برگزاری چالش‌ها و مسابقات مجازی با محوریت نماز، آموزش مربیان به مهارت‌های فناوری، حمایت از استارتاپ‌های نوآور در ساخت محتوای دینی، و ایجاد سامانه‌های پرسش و پاسخ آنلاین با حضور علما، از دیگر اقدامات عملیاتی پیشنهادی هستند.
برای کاهش اثرات منفی فضای مجازی بر نمازخوانی کودکان و نوجوانان، چه راهکارهای مؤثری پیشنهاد می‌کنید؟
راهکارهای مؤثر متعددی وجود دارد. مهمترین گام، آموزش سواد رسانه‌ای به کودکان و نوجوانان برای مدیریت زمان و تشخیص محتوای سالم از ناسالم است. همچنین، باید قوانین مشخصی برای تفکیک زمان استفاده از اینترنت و وقت‌های عبادت ایجاد شود تا تعادل برقرار گردد. می‌توانیم از اپلیکیشن‌های نظارتی و یادآورهای زمان نماز بهره ببریم. در بخش ایجابی، ترویج نماز از طریق محتوای متناسب سن (انیمیشن و داستان) و برگزاری مسابقات جذاب مدرسه‌ای ضروری است. نقش خانواده حیاتی است؛ الگوسازی والدین و گفت‌وگوهای محبت‌آمیز در خانه اهمیت نماز را نهادینه می‌کند. در نهایت، تشویق درونی، حمایت از حلقه‌های همیار والدین و مربیان، و برگزاری کارگاه‌های مشترک فرهنگی-فناوری در مدارس و مساجد می‌تواند اثربخشی را افزایش دهد.
چه برنامه‌هایی برای هماهنگی فناوری و آموزش دینی در استان در حال اجرا است؟
برنامه‌های ما شامل حمایت از فعالان حوزه فضای مجازی در زمینه تولید محتوای فاخر و مرتبط با نماز است تا بتوانند ظرفیت‌های دیجیتال را در این بخش به کار گیرند.
نقش رسانه‌های اجتماعی و ابزارهای دیجیتال در فرهنگ‌سازی نماز برای نسل نو چگونه قابل بهره‌برداری است؟
این ابزارها نقش بسیار مؤثری دارند و باید هدفمند استفاده شوند. اصلی‌ترین محورها شامل تولید محتوای جذاب و چندرسانه‌ای (ویدئوهای کوتاه، پادکست) برای بیان اهمیت نماز به زبان ساده، و ایجاد کمپین‌ها و چالش‌های مجازی برای ایجاد حس مشارکت در جوانان است. استفاده از اپلیکیشن‌های آموزشی (مانند اپلیکیشن‌های آموزش عملی نماز)، تعامل مستقیم بین جوانان و کارشناسان برای رفع شبهات، و بومی‌سازی و انطباق محتوا با فرهنگ جوانان بسیار کلیدی است. همچنین، هماهنگی استفاده از این ابزارها در خانه و مدرسه، در کنار بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند واقعیت افزوده برای آموزش نماز، می‌تواند فضای مجازی را به محیطی مثبت برای ترویج فرهنگ دینی تبدیل کند.
پیشنهاد حضرت‌عالی برای مشارکت خانواده‌ها و مدارس در استفاده مثبت از فناوری چیست؟
برای مشارکت مؤثر خانواده‌ها و مدارس، پیشنهادات زیر کاربردی هستند:
۱. تعیین زمان‌های محدود و مشخص: خانواده‌ها باید زمان‌هایی را به عنوان زمان بدون فناوری تعیین کنند (مانند وعده‌های غذایی و ساعات خواب) تا ارتباطات حضوری تقویت شده و استفاده افراطی کنترل شود.
۲. آموزش و فرهنگ‌سازی: والدین و مربیان باید درباره اثرات فناوری آگاه شوند و کودکان را با نحوه استفاده صحیح، متعادل و مفید از فناوری آموزش دهند.
۳. ارتباط و گفت‌وگوی مستمر: ایجاد محیطی باز برای صحبت درباره تاثیرات فناوری، نگرانی‌ها و یافتن راه‌حل‌های مشترک بین خانواده، مدرسه و دانش‌آموزان اهمیت دارد.
۴. نظارت هوشمندانه: به کارگیری نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مدیریت زمان و کنترل محتوا برای محدود کردن دسترسی به محتواهای نامناسب و پرهیز از اعتیاد به فناوری ضروری است.
۵. ترویج فعالیت‌های مشترک بدون فناوری: تشویق به فعالیت‌های خانوادگی و مدرسه‌ای بدون حضور گوشی و اینترنت (مانند گفتگو، بازی‌های گروهی، مطالعه دینی) به برقراری تعادل کمک می‌کند.
۶. استفاده هدفمند از فناوری: فناوری باید ابزاری برای آموزش، تقویت روابط، یادگیری و رشد فرهنگی باشد، نه صرفاً سرگرمی.
۷. جلب مشارکت فعالانه: همکاری مدارس و والدین در بهره‌گیری مشترک از اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های آموزشی دینی، همراه با پشتیبانی فرهنگی و اخلاقی، به نهادینه‌شدن فرهنگ نماز کمک شایانی خواهد کرد.
