فضیلت و آثار خواندن سوره اعلی
اَعلی سوره هشتاد و هفتم قرآن است که در مکه بر رسول خدا (ص) نازل شده است. در روایاتی از رسول خدا (ص) و امام صادق (ع) به فضایل این سوره اشاره شده است از جمله اینکه خواندن سوره اعلی موجب رفتن به بهشت و قرار گرفتن در جوار پیامبر (ص) در روز قیامت خواهد شد. از آثار و برکات خواندن سوره اعلی نیز در روایات آمده است که خواندن و به همراه داشتن آن برای سلامت مسافر و تقویت حافظه مفید است.
معرفی سوره الاعلی و ویژگیهای آن
دلیل نامیدن «سوره اعلی این است که آغاز آن با تسبیح خداوند همراه است» (۱) «اعلی بهمعنای برتر، بلند و بالای هر چیزی است» (۲). نام دیگر سوره اعلی «سبح اسم ربک الاعلی» است و دلیل این نام این است که سوره اعلی با این آیه آغاز شده است» (۳). «سوره اعلی از سورههای مکی قرآن بوده و در ترتیب نزول سوره هشتمی است که بر رسول خدا (ص) نازل شده است. در چینش کنونی مصحف سوره هشتاد و هفتم قرآن است» (۴). و در جزء سی قرآن جای گرفته است. سوره اعلی دارای ۱۹ آیه، ۷۲ کلمه و ۲۹۶حرف است و از جمله سورههای دارای آیات کوتاه (مفصلات) قرآن است. همچنین این سوره آخرین سوره از سورههای آغاز شده با تسبیح خداوند (مُسَبحات) است» (۵). در تفسیر المیزان «محور اصلی سوره الاعلی را توحید و تأکید بر جایگاه بلند مرتبه پروردگار و نیز وعدههای خداوند در مورد پیامبر (ص) و تأییدات او دانسته شده است» (۶).
فضایل خواندن سوره اعلی
در مورد فضیلت خواندن سوره اعلی در کتب مختلف روایتهایی ذکر شده است که در ادامه آنها را ذکر میکنیم:
حسنه فراوان
از رسول خدا (ص) روایت است که «فرمودند هر کس سوره اعلی را بخواند پروردگار به تعداد همه حروفی که بر پیامبران الهی همچون محمد، موسی، ابراهیم نازل نموده است برای هر حرف ده حسنه به او خواهد بخشید» (۷).
ابوحمیصه از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل میکند « بیست شب بهطور پیوسته به علی (ع) اقتدا کردم و بعد از حمد سورهای جز اعلی را نخواند و روزی فرمودند اگر مردم این را بدانند که چه منافع و فوایدی در خواندن سوره اعلی وجود دارد حتماً در طول روز بیست مرتبه آن را قرائت مینمودند. هر کس آن را بخواند بهمانند این است که کتابهای آسمانی پیامبرانی چون موسی و ابراهیم را قرائت نموده باشد» (۸).
از سوره های مورد توجه پیامبر(ص)
در فضیلت سوره اعلی (ع) ابن عباس از رسول خدا (ص) نقل کرده است «بعد از قرائت سوره اعلی بگویید «سبحان ربی الاعلی» (۹).
حضرت علی (ع) فرمودند «رسول خدا (ص)، سوره اعلی را دوست داشت و اولین کسی که گفت سبحان ربی الاعلی و بحمده، میکائیل (ع) بود» (۱۰).
درک حضرت قائم(عج)
از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمودند «هر کس سورههای مسبحات (سوره اسراء، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی) را در هنگام خواب قرائت کند، نخواهد مرد تا اینکه حضرت قائم (عج) را درک نماید و در هنگام رفتن از دنیا در جوار رسول خدا (ص) قرار خواهد گرفت» (۱۱).
توصیه به قرائت در شب جمعه
از امام صادق (ع) روایت شده است که «یکی از امور واجبی که بر عهده هر شیعه معتقد به ماست، این است که در هنگام شب جمعه، سوره جمعه و سبح اسم ربک اعلی (سوره اعلی) را قرائت کند» (۱۲).
وارد شدن به بهشت
در روایتی دیگر آمده است که «هرکس سوره اعلی را در نمازهای مستحب یا واجب خود قرائت نماید در روز قیامت به او میگویند که از هر دری از درهای بهشت که میخواهی وارد شو» (۱۳).
آثار و برکات سوره اعلی
در مورد آثار و برکات خواندن سوره اعلی در روایات به موارد ذیل اشاره شده است:
در امان بودن از بلاها و آفات
در روایات آمده است که «اگر در روز جمعه پس از نماز سوره اعلی را بنویسند و به همراه خود نگه دارند به یاری خداوند از همه آفات و بلایا در امان خواهند بود» (۱۴).
بهبود درد گوش، گردن و در رفتگی استخوان
از رسول خدا (ص) نقل شده است که «فرمودند اگر کسی سوره اعلی را برای درمان درد گوش بخواند درد او برطرف خواهد شد و اگر برای کسی که دچار بیماری بواسیر است این سوره را بخوانند مفید خواهد بود. همچنین برای درمان درد گردن نیز مفید است» (۱۵).
تقویت حافظه
از امام صادق (ع) روایت شده است که «فرمودند هر کس سوره اعلی را بنویسد و آن را همراه داشته باشد حافظه او زیاد خواهد شد» (۱۶).
سلامتی مسافر
در مورد به سلامت بازگشتن مسافر روایت است که «هر کس در هنگام سفر سوره اعلی را سه مرتبه قرائت کند به سلامت باز خواهد گشت» (۱۷).
سخن پایانی
سوره اعلی یکی از هفت سوره قرآن است که با تسبیح خداوند آغاز میشود. این سوره دارای ۱۹ آیه است و در جزء سی قرآن قرار دارد و به همین دلیل بهراحتی میتوان آن را در نمازهای یومیه خواند. در روایات متعددی به فضیلت خواندن این سوره اشاره شده است از جمله اینکه خواندن سوره اعلی موجب اعطای حسنات و پاداش فراوان در آخرت خواهد شد. از جمله خواص خواندن و به همراه داشتن این سوره نیز درمان درد اعضای بدن مانند گردن و گوش و در امان بودن از جمع بلاهاست. در این متن به خواص و فضیلتهای این سوره اشاره شد و با توجه به روایات بیان شده قرائت این سوره میتواند موجب پاداش اخروی و مفید برای مشکلات دنیوی باشد، لذا قرائت این سوره را در برنامه روزانه یا هفتگی خود بگنجانید تا از فوائد و برکات آن بهرهمند گردید.
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
پینوشت
- دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ۱۳۷۷ ش، ج۲، ص ۱۲۶۳.
- دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه اعلی.
- معجم علومالقرآن، ص ۲.
- معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ ش، ج۱، ص ۱۶۶.
- دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ۱۳۷۷ ش، ج۲، ص ۱۲۶۳.
- طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص ۲۶۱.
- مستدرکالوسائل، ج۴، ص ۳۵۸.
- مجمعالبیان، ج۱، ص ۳۲۶.
- بحارالانوار، ج۸۹، ص ۲۲۰.
- مستدرکالوسائل، ج۴. ص ۳۵۸.
- وسائلالشیعه، ج۶، ص ۲۲۶ و مستدرکالوسائل، ج۴، ص ۲۹۸.
- ثوابالاعمال، ص ۱۱۸.
- ثوابالاعمال، ص ۱۲۲.
- خواصالایات، ص ۱۵۱.
- تفسیر برهان، ج۵، ص ۶۳۳.
- خواصالایات، ص ۱۵۱.
- خواصالایات، ص ۱۵۱.
