ثواب دست کردن انگشتر عقیق یا فیروزه + آثار سنگ عقیق و فیروزه
آراسته بودن و استفاده از زینت و عطر در هنگام خواندن نماز، از جمله آداب اسلامی است که در بسیاری از روایات و احادیث معصومین علیهم السلام و بزرگان دین به آن سفارش شده است. انگشتر نیز نوعی زینت است که برای انگشتان دست به کار می رود و بر زن و مرد مسلمان سفارش شده است که هنگام نماز، انگشتر در دست راست داشته باشند. در واقع، یکی از آداب پسندیده ی اسلامی، استفاده از انگشتر به هنگام خواندن نماز است، اما ائمه اطهار علیهم السلام، در بسیاری از روایات، خواندن نماز را با نوع خاصی از انگشتر مستحب دانسته و با برخی از آنها مکروه دانسته اند. در این مقاله قصد داریم به موضوع ” ثواب دست کردن انگشتر عقیق یا فیروزه + آثار سنگ عقیق و فیروزه” بپردازیم. از اینکه ما را همراهی می کنید، سپاسگزاریم.
خواص انگشتر عقیق
در مورد خواص انگشتر عقیق و استفاده از آن، احادیث و روایات بسیاری نقل شده است. با مطالعه این احادیث و فوایدی که برای انگشتر عقیق عنوان شده است، می‌توان به اهمیت استفاده از این گوهر زیبا پی برد.
اهمیت استفاده از انگشتر عقیق
عقیق نخستین کوهی که اسلام آورده
در حدیثى از پیامبر اکرم صلی الله چنین آمده که ایشان فرمودند: «انگشتر عقیق با خود داشته باشید زیرا عقیق، نخستین کوهى است که به یگانگى خداوند و رسالت من و امامت علىّ بن ابى‌طالب علیه السلام اقرار کرد».[۱]
عقیق، کوهی در بهشت
بشیر دهان [۲] مى‌گوید: از امام باقر علیه السلام پرسیدم چه نگینى بر انگشترم بنشانم؟ ایشان فرمودند: «چرا از عقیق سرخ و زرد و سفید غافلى؟ اینها سه کوه هستند در بهشت؛ عقیق سرخ نام کوهى است که مُشرف بر خانه رسول خدا صلی الله است. کوه عقیق زرد، مُشرف بر خانه فاطمه زهرا سلام الله و عقیق سفید مُشرف بر خانه امیر المؤمنین است و همه اینها یک خانه است. و از زیر هر کوهى، نهرى جارى است که آب آن سردتر از برف و سفیدتر از شیر است و هر سه نهر از چشمه ی کوثر سرچشمه مى‌گیرد و به یک جا مى‌ریزند. و جز آل محمّد و شیعیانش از این نهرها نخواهند نوشید. این سه کوه (همواره) تسبیح و تقدیس و تمجید پروردگار کرده و براى دوستداران و شیعیان آل محمّد صلی الله آمرزش مى‌طلبند. پس هر کس از شیعیان آل محمّد، یکى از این عقیق‌ها را در دست داشته باشد، جز نیکى و وسعت روزى و سلامتى از بلاها و امان از شرّ پادشاهان و هر آنچه انسان از آن بیم دارد، به او نخواهد رسید».[۳]
محبوب ترین دست نزد پروردگار
امام صادق علیه السلام در روایتی فرموده اند: «دستى که در آن، انگشتر عقیق باشد، از تمام دست‌هایى که به آسمان بلند مى‌شود در نزد پروردگار محبوب تر است».[۴]
عقیق، زینت بخش دست ائمه اطهار علیهم السلام
در حدیث است که ربیعه الرأى [۵] مى‌گوید: انگشتر عقیقى در دست امام سجّاد علیه السلام دیدم، از ایشان پرسیدم: این چه نگینى است؟ حضرت فرمودند: «این عقیق رومى است».[۶]
استحباب انگشتر عقیق
امام صادق علیه السلام در حدیث دیگری فرمودند: «انگشتر عقیق در دست کردن مستحبّ است»[۷]
آثار و خواص در دست کردن انگشتر عقیق
در روایات و احادیثی که به نقل از پیامبر اکرم صلی الله و ائمه اطهار علیهم السلام، در کتب معتبر فقهی وارد شده، برای انگشتر عقیق، آثار و خواص فراوانی عنوان شده است. از آن جمله:
دور کردن عذاب از شیعیان امیر المؤمنین
از قول امام حسین علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «حضرت موسى علیه السلام در کوه طور به هنگام مناجات با خداوند سبحان، نگاهى به زمین انداخت، خدای تعالی، عقیق را از نور صورت ایشان آفرید و سپس فرمود: به ذات خودم سوگند، دستى را که انگشتر عقیق در آن باشد، عذاب نخواهم کرد، مشروط بر اینکه به ولایت علىّ بن ابى‌طالب علیه السلام اقرار داشته باشد».[۸]
برتری نماز با انگشتر عقیق
امام صادق علیه السلام فرمودند: «دو رکعت نماز همراه با انگشتر عقیق، بسیار برتر از نماز بدون آن است».[۹]
نیز از قول امیر المؤمنین على علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «نماز کسى که انگشتر عقیق در دست دارد، نسبت به نماز کسی که غیر عقیق در دست داشته باشد چهل درجه برترى دارد».[۱۰]
انگشتر عقیق، پیام آور امنیت
امام صادق علیه السلام در حدیثى دیگر فرمودند: «انگشتر عقیق در سفر، پیام‌آور امنیّت است»[۱۱]
چنین روایت شده است که فردى خدمت رسول خدا صلی الله رسید و از اینکه راهزنان در بین راه اموالش را برده بودند، شکایت کرد. حضرتِ رسول فرمودند: «چرا انگشتر عقیق در دست نداشتى، که انسان را از شر، نگاه مى‌دارد؟»[۱۲]
عقیق، برطرف کننده فقر و نفاق
در روایتى از امام رضا علیه السلام چنین آمده که ایشان فرمودند: «انگشتر عقیق، فقر و ندارى را برطرف کرده و نفاق و دورویى را زایل مى‌کند»[۱۳]
انگشتر عقیق، مانع رسیدن گزند
در روایتى چنین آمده است که حاکمى، به ستم، حکم جلب فرد بیگناهى را صادر کرد. امام صادق علیه السلام به یاران فرمودند: «یک انگشتر عقیق به او برسانید» این کار را کردند و گزندى به او نرسید.[۱۴]
روایت شده که مردى را از مقابل دیدگان مبارک امام محمد باقر علیه السلام عبور دادند که بسىار تازیانه بر بدنش زده بودند. حضرت فرمودند: «انگشتر عقیق او کجاست؟ چنانچه همراهش بود شلّاق نمى‌خورد».[۱۵]
سلیمان اعمش [۱۶] مى‌گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم. کسى را که بسی تازیانه خورده بود از قصر منصور عبّاسى بیرون آوردند. حضرت فرمودند: «سلیمان، نگاه کن، ببین نگین انگشترش چیست؟» عرض کردم: یابن رسول الله، نگین آن، عقیق نیست. حضرت فرمودند: «اى سلیمان، در صورتی که عقیق بود، او را تازیانه نمى زدند». عرض کردم: شرح بیشترى در مورد انگشتر عقیق و فوایدش بفرمایید. ایشان فرمودند: «نگینِ عقیق انگشتر، از قطع شدن دست، جلوگیرى مى‌کند». عرض کردم: و دیگر چه؟ فرمودند: «انگشتریِ عقیق، از خون انسان نیز محافظت مى‌کند». عرض کردم: و دیگر چه؟ فرمودند: «خدای تعالی، دوست دارد دستى را که براى دعا به سوی او بلند مى‌شود، انگشتر عقیق در آن باشد». عرض کردم: دیگر چه؟ فرمودند: «در حیرتم دستى که انگشتر عقیق در آن باشد، چگونه از دینار و درهم خالى می شود».
عرض کردم: دیگر چه؟ فرمودند: «انگشتر عقیق انسان را از بلایا نگاه مى‌دارد». عرض کردم: دیگر چه؟ فرمودند: «انسان را از فقر و تهیدستی نگاه مى دارد». عرض کردم: اجازه مى فرمایید این حدیث را به نقل از جدّت امام حسین علیه السلام از پدرش امیرمؤمنان على علیه السلام نقل کنم؟ فرمودند: «مانعى ندارد».[۱۷]
عاقبت به خیری با انگشتر عقیق
امام صادق علیه السلام در حدیثی فرمودند: «انگشتر عقیق در دست کنید که میمون و مبارک است و امید آن است که دارنده آن، عاقبت به خیر شود».[۱۸]
در حدیثى دیگر از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند: «هر کس انگشتر عقیق به دست کند، پریشان خاطر نگردد و بدون شک عاقبت به خیر مى‌شود»[۱۹]
در روایت آمده است که حضرت علی علیه السلام، چهار انگشتر در دست مى کردند؛ انگشتر یاقوت براى شرافت و زینتش، انگشتر فیروزه براى نصرت و یارى اش، انگشتر حدید چینى براى قوّتش و انگشتر عقیق براى حرز و دفع دشمنان و بلاها.[۲۰]
خواص انگشتر فیروزه در احادیث
علاوه بر فضایلی که در بالا برای انگشتر عقیق ذکر شد، انگشتر فیروزه نیز دارای خواص روحی و جسمی بسیار مفیدی است که در احادیث و روایات اسلامی نیز تا حدودی به آن اشاره شده است. از جمله آثاری که برای انگشتر فیروزه ذکر شده است:
استجابت دعا
حضرت محمد صلی الله فرموده‌اند که همانا خدای تعالی به من خطاب کرد: ای رسول! همانا من شرم دارم از این که بنده ای در دستش انگشتر فیروزه داشته باشد و دستش را برای دعا به سمت آسمان بالا بیاورد و من دعای او را اجابت نکنم. [۲۱]
فتح و پیروزی
در برخی از روایات در بیان فضیلت انگشتر فیروزه چنین آمده است که امیر المؤمنین علی علیه السلام از چهار نوع انگشتر استفاده میکردند که انگشت فیروزه نیز، جزو آنها بوده است و ایشان آن را به منظور بهره مندی از نصرت و یاری پروردگار و پیروزی در برابر مشکلات به دست می‌کرده‌اند. [۲۲]
فرزندآوری
روایت شده که شخصی نزد امام رضا علیه السلام از نداشتن فرزند گلایه می کند و آن حضرت درباره ی فضیلت انگشتر فیروزه به او چنین می‌فرماید: «انگشتری از جنس فیروزه تهیه کن و بر روی آن، این آیه را بنویس «رب لا تذرنی فردا و انت خیر الوارثین»
امام صادق علیه السلام در روایت دیگری فرموده اند: از برای سنگ فیروزه فواید بسیاری است، نگاه کردن به آن چشم را قوت و روشنی می بخشد، نگریستن به آن موجب نشاط و شادی روح و روان است، موجب تقویت قلب و افزایش سعه ی صدر می‌گردد، تحمل در برابر سختی‌ها را زیاد و موجب برآورده شدن حاجات است.
امام رضا علیه السلام در حدیثی فرمودند: اولین کوه هایی که به ولایت امیر المؤمنین علی علیه السلام شهادت دادند سه کوه عقیق، فیروزه و یاقوت بودند.
انگشتر را در کدام دست بیندازیم؟
بر زن و مرد مسلمان توصیه شده است که انگشتر را در دست راست خویش اندازند و در صورتی که نقش نگین و یا خود نگین شریف و با مبارک است و منقش به اسماء مبارکه است، باید به هنگام تطهیر و یا قضای حاجت از دست خود بیرون آورند. در این باره حضرت على علیه السلام فرمودند: «رسول الله انگشتر را در دست راست مى‌کردند» و یا امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند: «انگشتر در دست راست کردن از سنّت پیامبران است و از اینکه انگشتر را در انگشتِ شهادت یا انگشت میانى اندازند نهى فرموده اند».
حکم انگشتری طلا برای مرد و زن
زینت به طلا براى مرد در هر حال حرام است و نماز با آن باطل است. «اگر چیزى که طلاى سفید نامیده مى شود همان طلاى زرد است که بر اثر مخلوط کردن ماده اى رنگ آن سفید شده، حرام است ولى اگر عنصر طلا در آن به قدرى کم است که عرفا به آن طلا نمى گویند مانع ندارد و پلاتین نیز اشکال ندارد.» [۲۳]
در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله، اینگونه آمده است که استفاده از انگشتری که از جنس آهن باشد، به هنگام نماز و یا استفاده از انگشتر برنز در هنگام نماز، جایز نیست.
انگشتری که نماز با آن مکروه است
به همان اندازه که خواندن نماز با انگشتر عقیق و فیروزه و … ثواب دارد، نماز خواندن با انگشتر حدید، کراهت دارد. چنانچه امام صادق علیه السلام از قول رسول خدا چنین نقل می کنند که ایشان فرمودند: «به غیر از نقره، انگشتری به دست نکنید؛» و «دستی که در آن انگشتری از جنس آهن باشد، پاک نگردد!».
امام صادق علیه السلام فرمودند: «خداوند آهن را در دنیا زینت جن و شیاطین قرار داده است پس بر مرد مسلمان پوشیدن آهن حرام است و نماز همراه آن جایز نیست مگر اینکه در برابر دشمن باشد …» البته وسائلی مثل کلید و شمشیر و سایر ابزار آهنی که انسان گاهی ضرورت دارد همراه خود داشته باشد، مانعی ندارد. لیکن در غیر این وسائل نباید با وسیله آهنی دیگری نماز خواند»[۲۴]
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
پی نوشت ها
- مکارم الأخلاق، ج ۱، ص ۲۰۰؛ عیون اخبار الرّضا، ج ۲، ص ۷۰، ح ۳۲۴.
- وی از راویان کوفی و شغلش روغن فروشی بوده، از این رو ملقّب به «الدهان» گردیده است و دوران سه امام معصوم(ع) را ادراک کرده است. از مضامین روایات برداشت می‌شود که وی از مقام معرفتی بالایی برخوردار، و به همین جهت، مورد عنایت اهل بیت(ع) بوده است.
- امالى طوسى، ج ۱، ص ۳۶ و۳۷؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۰۱، باب ۵۲، ح ۱.
- ثواب الأعمال، ص ۲۰۸، ح ۹؛ عدّه الدّاعى، ص ۱۱۸.
- ابوعثمان ربیعه بن ابی‌عبدالرحمان فروخ، معروف به ربیعه الرای منسوب به قبیله تیم و از فقها، محدثان و حافظان قرآن در مدینه بود. او سرانجام به سال ۱۳۶ ق در نزدیکی الانبار درگذشت.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۴؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۹۹، باب ۵۱، ح ۴ و۵.
- ثواب الأعمال، ص ۲۰۹، ح ۱۱؛ عدّه الدّاعى، ص ۱۱۹.
- همان
- عدّه الدّاعى، ص ۱۱۹؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۰۳، باب ۵۳، ح ۱۰.
- مکارم الأخلاق، ص ۸۷؛ مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۲۹۷، باب ۳۴، ح ۱. در مستدرک الوسائل به جای چهل، عدد هفتاد ذکر شده و در هیچ یک از این دو کتاب، سخنى از نماز جماعت نیست.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۵؛ الامان من اخطار الاسفار والازمان، ص ۳۹.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۱، ح ۸؛ مکارم الأخلاق، ص ۸۸.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۱؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۹۹، باب ۵۱، ح ۱.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۱، ح ۷؛ مکارم الأخلاق، ص ۸۹.
- ثواب الأعمال، ص ۲۰۷، ح ۳؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۰۲، باب ۵۳، ح ۴.
- سلیمان بن مهران معروف به أَعْمَش (۶۱ ـ ۱۴۷ یا ۱۴۸ق) از علمای کوفه در قرن دوم قمری و از شیعیان و اصحاب امام صادق علیه السلام بود.
- مکارم الأخلاق، ص ۸۸؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۰۳، باب ۵۳، ح ۱۲.
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۳؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۹۹، باب ۵۱، ح ۳
- کافى، ج ۶، ص ۴۷۱، ح ۶؛ ثواب الأعمال، ص ۲۰۷، ح ۱.
- علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۵۷، باب ۱۲۶، ح ۱؛ مکارم الأخلاق، ص ۸۶.
- وسائل الشیعه، ۹۵/۵ و بحارالانوار، ۳۲۱/۹۰
- المناقب: ۳۰۲/۳ – بحار: ۶۲/۴۲ – وسائل الشیعه: ۹۸/۵
- اجوبه الاستفتائات حضرت آیه الله خامنه ای
- تهذیب الاحکام، ج۲، ص۲۲۷، وسائل الشیعه، ج۴، ص۴۱۹
