تکبیر نماز و شرح تکبیرهای واجب و مستحب در نمازها

تکبیر، در معنای لغوی به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن و یا به بزرگی یادکردن از خداوند متعال است که با الله اکبر گفتن انجام میشود. ذکر تکبیر تنها یک بار در قرآن کریم آمده است و از فضیلت و ثواب بسیاری برخوردار است. یکی از اذکاری که هم جزو واجبات نماز است و هم جزو مستحبات و به وفور تکرار میشود نیز همین ذکر الله اکبر یا تکبیر است. با ما همراه باشید تا به مفهوم تکبیر و همچنین انواع تکبیر نماز و شرح آنها بپردازیم.

مفهوم تکبیر

تکبیر در مفهوم لغوی به معنای بزرگ شمردن و از ریشه کبر می باشد. تکبیر در معنای دینی نیز متاثر از معنای لغوی آن بوده و به معنی به بزرگی یادکردن و یا بزرگ داشتن خداوند است. علاوه بر این در قرآن کریم نیز این ذکر یکبار آمده و معنای آن بزرگ دانستن خداوند است.

در احادیث و روایات دینی الله اکبر را مترادف و هم معنی با تکبیر و بزرگ دانستن خداوند میدانند. در برخی روایات نیز ذکر الله اکبر را به معنی خداوند بزرگتر از آن است که در ذهن و وصف بگنجد، آورده اند.

تکبیر نماز

ذکر تکبیر در نماز عمدتا بسیار گفته میشود که این تکبیرها یا واجب و یا مستحب اند که در ذیل به آن اشاره میکنیم:

۱: تکبیر واجب

تنها یک تکبیر در نماز های یومیه وجود دارد که نه تنها جزو واجبات نماز است بلکه از ارکان نماز نیز می باشد و چه بصورت عمدی و یا حتی سهوی اگر کم و زیاد شود و یا گفته نشود نماز باطل است. به این تکبیر واجب ، تکبیره الاحرام و یا تکبیر افتتاح میگویند.

۲: تکبیر مستحب

به جز تکبیره الاحرام که جزو ارکان نماز است،تکبیرات مستحبی دیگر نیز در نماز وجود دارد ۶ تکبیر به عنوان تکبیرات افتتاحیه و قبل از تکبیره الاحرام و  تکبیرهایی که در نماز برای برای انتقال از حالتی به حالت دیگر مانند انتقال از قیام به رکوع، از رکوع به سجده، از سجده اوّل به سجده دوم، هنگام برخاستن از سجده و برای قنوت گفته میشود جزو تکبیرات مستحب بشمار میرود. پس در یک نماز دو رکعتی، ۱۱ تکبیر، در سه رکعتی ۱۶ و در چهار رکعتی ۲۱ تکبیر مستحب وجود دارد. البته طبق نظر برخی از مراجع بعضی از این تکبیرها واجب میباشند.

نحوه تکبیر در نماز

بصورت کلی مستحب است که نمازگزار به هنگام تکبیر دست هایش تا نرمه گوش بالا برده و ذکر تکبیر را همزمان با بالابردن دست ها آغاز و با پایان یافتن تکبیر دست ها به پایین انداخته شود. بهتر است که هنگام بالا بردن دست ها ، کف دست ها به سمت قبله ، چهار انگشت دست چسبیده و انگشت شست جدا از ۴ انگشت دیگر باشد.(در مورد چسبیده بودن انگشت شست با چهار انگشت دیگر بین برخی از مراجع اختلاف نظر وجود دارد).