طریقه خواندن نماز آیات و احکام مربوط به آن

آیات در لغت به معنی نشانه‌ها میباشد و نماز آیات را نماز نشانه‌ها نیز می‌گویند، زیرا خواندن آن هنگامی بر انسان واجب میشود که حوادثی ویژه اتفاق بیفتد و مسلمانان، آن‌ نشانه ها را نشانه‌های خدا بدانند. بر اساس احکام دینی در تشیع، نماز آیات، یکی از نماز‌های واجب بشمار میرود که هنگام رخ دادن پدیده‌هایی مانند: خسوف(ماه گرفتگی)، کسوف (خورشید گرفتگی)، زلزله، باد‌های سیاه و غیرعادی، فرورفتن زمین، رعد و برق و حوادث طبیعی که موجب ترس بیشتر مردم شود، واجب می‌شود.

چگونه نماز آیات بخوانیم؟

کیفیت خواندن نماز آیات بر دو روش صحیح و قابل خواندن است که به آن اشاره میکنیم.

روش اول

ابتدا ایستاده و نیت به خواندن نماز آیات قربه الی الله کنید، بعد از نیت، تکبیر گفته و یک حمد و سوره(مانند توحید) بخوانید. سپس به رکوع رفته و ایستاده و دوباره یک حمد و یک سوره تمام بخوانید و مجددا به رکوع بروید و تا پنج بار این روال را تکرار کنید. پس از بلند شدن از رکوع پنجم، به سجده رفته، دو سجده کنید و برخیزید و رکعت دوم را نیز همانند رکعت اول با پنج رکوع به جا آورید، سپس به دوسجده رفته ، تشهد خوانده و سلام‏ نماز را دهید.

روش دوم

در روش دوم میتوانید بعد از نیت اقامه نماز آیات و تکبیر و خواندن حمد، آیه‌های یک سوره را پنج قسمت کنید، یک قسمت از آن را بخوانید و به رکوع بروید، بعد ایستاده و قسمت دوم از همان سوره را بخوانید و به رکوع بروید و همین‌طور تا پیش از رکوع پنجم، سوره را تمام کنید. سپس به رکوع رفته قیام کرده و به سجده بروید و رکعت دوم را نیز به همین صورت تکرار کنید و پس از دو سجده تشهد و سلام را به جای آورید.

جهت تقسیم یک سوره به پنج قسمت ، برای نمونه سوره توحید را مثال میزنیم: قبل از رکوع اوّل: «بِسْمِ‌ اللَّهِ الرَّحْمنِ‌ الرَّحِیمِ» سپس رکوع و ایستاده: «قُلْ هُوَ اللَّهُ احَدٌ» را گفته، باز به رکوع رفته و بایستید و بگویید: «اللَّهُ الصَّمَدُ»، باز به رکوع بروید و بعد از ایستادن بگویید: «لَمْ ‏یَلِدْ وَ لَمْ‏ یُولَدْ» سپس دوباره به رکوع بروید و بایستید و بگویید: «وَ لَمْ ‏یَکُنْ لَهُ کُفُوَاً احَدٌ»، و رکوع پنجم را رفته و قیام کرده و دو سجده را به جای آورید و رکعت دوم را نیز همانند رکعت اوّل بخوانید و در آخر تشهد خوانده و سلام نماز را بگویید.

چه زمانی نماز آیات بر ما واجب میشود؟

نماز آیات در خورشید گرفتگی یا کسوف، ماه گرفتگی یا خسوف، زلزله چه کم باشد یا زیاد، واجب خواهد شد. علاوه بر این در مواردی مانند: رعد و برق، باد سیاه و سرخ و در کل حوادث طبیعی آسمانی،  فرو رفتن زمین و ریزش کوه و در کل حوادث طبیعی زمینی که موجب ترس و وحشت اکثریت مردم شود، خواندن نماز آیات بر فرد واجب میگردد.

وقت خواندن و قضای آن

نماز آیات در هنگام کسوف یا خسوف از زمان آغاز گرفتگی قرص(ماه یا خورشید) تا زمان آغاز بازشدن گرفتگی آن را به نیت ادای نماز آیات باید خواند و اگر پس از خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی بخوانیم باید به نیت قضای نماز آیات به جا بیاوریم. البته مانند نماز های یومیه، فضیلت و ثواب آن در اول وقت(هنگام آغاز خسوف یا کسوف) بسیار بیشتر است. (البته نظر مراجع در  مورد زمان ادا و قضا متفاوت است (بهتر است یا هنگام آغاز گرفتگی نماز خود را شروع کنید و یا به رساله مرجع تقلید خود مراجعه نمایید.)

سایر حوادث که موجب واجب شدن نماز آیات میشود مانند زلزله و … هر زمانی خوانده شود به نیت اداء بوده و قضا ندارد. همچنان بهتر است از در اولین وقت ممکن خوانده شود.

آیا میتوان نماز آیات را بصورت جماعت خواند؟

نمازهای واجب را میتوان بصورت جماعت خواند و چون این نماز نیز واجب میباشد ادای این نماز بصورت جماعت ممکن بوده و اقامه جماعت نماز آیات دارای ثواب و فضیلت بیشتری میباشد.

نحوه اقامه نماز آیات جماعت نیز مانند نماز های یومیه بوده و ماموم همراه با امام جماعت نماز را ادا میکند. هنگام قرائت حمد و سوره، ماموم سکوت کرده و باقی اعمال را خود فرد همراه با امام میخواند.

ماجرا و پیشینه نماز آیات چیست؟ این نماز از چه زمانی بر مسلمانان واجب گردید؟

نماز آیات از سال دهم قمری بر مسلمانان واجب گشت. بنابر مستندات و گزارش منابع تاریخی در سال دهم قمری، ابراهیم فرزند حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) پیش از دو سالگی فوت شد و خورشید گرفتگی رخ داد. در این هنگام گروهی از مردم گرفتن خورشید را مرتبط با مرگ ابراهیم دانستند و پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «خورشید و ماه بخاطر مرگ کسی نمی‌گیرند.» و این از نشانه های الهی است که به امر خدا اتفاق می‌افتد. سپس دستور داد هنگامی که خسوف و کسوف رخ میدهد نماز آیات بخوانند و خودشان نیز همراه با مسلمانان نماز آیات خواندند.

احکام و نکات

تا اینجا به موارد مهم و ضروری درباره نماز آیات، نحوه خواندن و …مسلط شده اید. در ادامه به احکام و نکات باقی مانده درباره نماز آیات اشاره میکنیم

۱: در صورتی که دو یا چند حادثه از حوادث مذکور بصورت همزمان رخ دهد برای هریک بصورت جداگانه نماز آیات واجب میشود.

۲: از زمانی که خورشید یا ماه شروع به گرفتن می‌کند، انسان باید نماز آیات خود را بخواند و بنا بر احتیاط واجب باید آنقدر به تأخیر نیاندازد که گرفتگی، شروع به باز شدن کند.

۳: اگر در نماز ایات شک کنید که چند رکعت خوانده‌اید و فکر شما به جایی نرسد، نماز باطل است.

۴: اگر تعداد رکوع نماز آیات در هر رکعت شک کنید، بنا را به تعداد کمتر رکوع گذاشته و ادامه دهید و اگر این شک پس از محل( مثلا در سجده، تشهد یا سلام) رخ داد به آن اعتنایی نکنید.( بنابر نظریت اکثر مراجع، بهتر است به نظر مرجع تقلید خود مراجعه داشته باشید)

۴: اعمالی که در نماز‌های یومیه واجب و مستحب است، در نماز آیات نیز واجب و مستحب میباشد و هر چیزی که موجب باطل شدن نماز‌های یومیه میگردد، نماز آیات را نیز باطل میکند.

۵: اثبات خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی یا زلزله، با حس و مشاهده خود شخص، شهادت دو نفر عادل و یا با وسائل و متخصصین انجام میگردد و نماز آیات باید خوانده شود. البته با توجه به پیشرفت تکنولوژی و … شنیدن در اخبار ، زیرنویس، رادیو و … نیز باعث واجب شدن نماز آیات میگردد.

۶: نماز آیات  تنها بر اهالی آن منطقه که حادثه در آن رخ داده واجب می‌شود.

۷: با تکرار حوادث واجب کننده نماز آیات، بایستی نماز آیات نیز تکرار شود.

۸: هنگام رخ دادن حادثه اگر خانمی در حال حیض یا نفاس باشد، نماز آیات بر آن واجب نیست و قضا ندارد.( نظر مراجع نسبت به قضای آن متفاوت است)