صحیفه سجادیه

در انتهای دعای ۴۸ صحیفه سجادیه، استاد علّامه شعرانی مطلبی را در خصوص “دعا کردن” بیان می‌فرماید. در اینجا  ابتدا مطلب ایشان را عیناً می‌آوریم و بعد از آن حاشیۀ آیت‌الله شریعتمداری (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) بر مطلب ایشان را بیان می‌کنیم:

? علامه شعرانی قدس سره:

  دعا کردن به هر لفظ که انسان بخواهد جایز است و هیچ یک از علما خواندن دعای غیر مأثور را حرام و بدعت نشمرده‌اند. و گروهی در زمان ما بر خویش سخت گرفته و از خواندن دعاهای بی‌اسنادی که در کتب ادعیه است، پرهیز می‌کنند و روایتی را دلیل آوردند که مردی از پیش خود دعایی ساخت و بر حضرت محمد باقر علیه‌السلام عرضه داشت و آن حضرت او را نهی فرمود. اما نهی آن حضرت را باید حمل کرد بر اولویت دعاهای مأثور، نه تحریم غیر مأثور، و شاید دعای آن مرد متضمن معنی ناروایی بود و آن را دلیل بر منع هر دعا نتوان قرار داد. و به تواتر توان ثابت کرد که عباد و زهاد سلف به نظم و نثر، دعا و ثنا بسیار کردند و کسی عمل آنان را زشت نشمرد. و شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه زیاراتی برای حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها آورده و گفته‌است: خود من این زیارت را ساختم چون زیارت مأثور برای آن حضرت نیافتم.

و زیارت معروف به مفجعه و دعای عدیله و دوازده امام خواجه نصیرالدین طوسی و دعای صباح از این قبیلند. بلکه خواندن دعایی که از مشایخ صوفیه و علمای اهل سنت منقول است اگر متضمن سخن باطل نباشد نیز جایز است و اشعاری که بلغا در مناجات حضرت باری تعالی ساختند در این حکم است و برای ثواب توان خواند، بالجمله چنان که شاعر گوید:

هیچ ترتیبی و آدابی مجوی … هرچه میخواهد دل تنگت بگوی

با این حال دعای مأثور افضل است و دعای غیر مأثور حرام نیست و البته کسی آن را به قصد ورود نمی‌خواند.

.

.

.

??‌ آیت الله شریعتمداری(رضوان‌الله‌تعالی‌علیه):

در این تعلیقه تخلیط و اغراء است؛ زیرا این مطلب که هر کس بخواهد خدا را می تواند بخواند و از او حاجت بخواهد صحیح و مسلّم است و آیۀ کریمه ادعونی استجب لکم … بر آن دلالت دارد؛ و امّا اینکه -هیچ آدابی و ترتیبی مجوی- صحیح نیست. چنانکه در ابیات قبل این بیت مولوی شبان را معرفی کرده است که خدا را جسم می‌دانسته است و به هر حال در کلام مرحوم شعرانی تحریک عوام به سوی صوفیه و اهل بدعت است و ما خواننده را به کلام محدث قمی (ره) در ذیل زیارت وارث ارجاع می‌دهیم.