لزوم تبیین فلسفه و ثمرات نماز برای نسل جدید

به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز، حجت الاسلام و المسلمین  «سید جواد بهشتی»، مشاور علمی و فرهنگی ستاد اقامه نماز در خصوص سی امین اجلاس سراسرس نماز گفت و گویی با خبرنگار شبستان انجام دادند که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

ضرورت آموزش و تربیبت دینی و اقامه نماز در دوره کودکی چیست و دین اسلام چه مباحثی در این زمینه دارد؟

 امام علی(ع) در نامه‌ای به فرزندش امام حسن مجتبی(ع)، فرمودند: فرزندم تو بخشی از من، نه تو تمام وجود منی، تو در یک سنی قرار داری که مانند یک زمین بکر من باید در تو فکر کنم. حضرت علاوه بر بیان توحید، عظمت پروردگار، صفات الهی، هدف آفرینش، معاد و…، مهم‌ترین نیازهای زندگی مادی و معنوی انسان را مطرح می‌کند. برخی از سر فصل‌های مهم آن چنین است: خودسازی با یاد خدا، ضرورت یاد مرگ، توجه به حوادث روزگار، امر به معروف و نهی از منکر، تحمل سختی‌ها برای رسیدن به حق، صبر و استقامت، تلاش در راه کسب کمالات نفسانی جاودان، ضرورت بخشش مال و صدقه دادن، از حرص و آز برحذر بودن، شتاب در تربیت فرزند، روش تربیت فرزند، توکل، مطالعه تاریخ، معیارهای روابط اجتماعی، تلاش در جمع آوری زاد و توشه، توجه به خویشاوندان،

بنابراین دوره کودکی، بهار زندگی انسان برای تربیت پذیری است، مانند زمین حاصلخیزی ایست که هنوز خشک نشده، به گفته روانشناسان هم پایان نوجوانی همان هجده سالگی می باشد. آنها کودکی را هم به چند دوره تقسیم می کنند؛ کودکی اول، کودکی دوم و کودکی سوم. سنی که شخصیت شکل می گیرد، همین نسل نو است، سپس امیرالمومنین علی (ع) فرمودند: من نشستم برای شما فکر کردم. اولین کارم آشنایی تو با کتاب خداوند است. دوم اینکه رابطه تو را با خداوند متعال(عبادت و بندگی) گرم کنم. فرزندم من در اواخر عمرم هستم لذا می خواهم تجربه خود و چیزهایی را که از تاریخ گذشته آموختم به تو انتقال دهم.

قاعدتا ستاد اقامه نماز کشور مبنای قرآنی و اسلامی مخاطب را در نظر گرفته است. امسال برای سومین سال است که ستاد اقامه نماز پیوند جایگاه های تعلیم و تربیت یعنی خانه، مسجد، مدرسه و دانشگاه را در دستور کار خود قرار داده است. همچنان این مسئله را از دستور کار خود خارج نمی کند به همین دلیل در اولویت قرار دارد.

موانع موجود در رونق نماز نسل نو چیست؟ آیا  در این زمینه مسئله شناسی صورت گرفته است؟

حدود ۳۰ سال است که از عمر ستاد اقامه نماز گذشته است. اوایل همه دوستان تاکید بر پژوهش، مسئله شناسی و آسیب شناسی می کردند، در حال حاضر خوشبختانه بیش از ۱۰۰ مورد به صورت کشوری، منطقه ای، استانی و شهری پژوهش هایی توسط دانشگاه ها از جمله دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه فرهنگیان صورت گرفته است و به لحاظ پژوهشی بسیار متقن و محکم است. همه اینها را خواندم و بررسی نمودم. ما در ستاد اقامه نماز یک پژوهشی را در سه سال متوالی ابتدا در منطقه شش تهران، سپس در کل شهر تهران و در سال سوم در سراسر کشور بین دختران و پسران متوسطه دوم (سال های دهم، یازدهم و دوازدهم) انجام دادیم که از بچه ها پرسیدند نماز می خوانید یا نماز نمی خوانید. بچه ها ۱۷ دلیل برای نماز نخواندن خودشان عنوان کردند.

ستاد اقامه نماز فصلنامه ای به نام نیایش دارد که در هر شماره این فصلنامه دو یا سه پژوهش از این پژوهش ها وجود دارد. مهمترین دلایلی که بچه ها برای نخواندن نماز خود عنوان کردند این است که ما فلسفه و قاعده نماز را نمی دانیم یا نمازخانه مدرسه از نظافت کافی برخوردار نیست و از لحاظ فضا محدود است یا خود معلمان، والدین و دوستانم نماز نمی خوانند، من هم خجالت می کشم؛ بنابراین طبق بررسی های صورت گرفته، بعضی از این مسایل ریشه روحی و روانی دارند و بعضی ها هم تبلیغات شبکه های معاند است؛ مثلا یک تفکری حاکم شده که تعارض بین علم و دین است، فکر می کنند که اگر نماز بخوانند کم سواد تلقی می شوند یا وقتی مصاحبه می کنند بسم الله الرحمن الرحیم را نمی گویند لذا ستاد اقامه نماز در این زمینه ها پژوهش های زیادی انجام داده است.معتقدم که پژوهش ها باید به روز و متناسب با شرایط فرهنگی جهان و فرزندان صورت بگیرد لذا تا اندازه ای که در توان و بضاعت ستاد اقامه نماز است، پژوهش ها را مصرانه و آگاهانه رصد می کند.

چگونه دغدغه فرهنگ نماز را در میان جوانان ایجاد کنیم؟

با دوستان آموزش و پرورش صحبت می کنم، می گویم همه ما اتفاق نظر داریم و به دنبال نماز زوری و اجباری نیستیم. دشمن هم روی همین مسئله مانور می دهد؛ حجاب اجباری، نماز اجباری، اصلا خود دین دنبال راهی است که انسان عاشقانه با خداوند متعال رابطه برقرار نماید، نماز تشریفاتی یا فیلمبرداری شده، نماز ریاکارانه و نمازی که برای ارایه گزارش خوانده شود درست نیست؛ حتی خود قرآن هم برخی از نمازخوان ها را محکوم می کند. نماز ریایی بیشتر ما را از خداوند دور می کند لذا ما دنبال یک نماز عاشقانه و خالصانه با تمرکز و حضور قلب هستیم، این هم سازوکارهایی دارد که باید مشارکت کنند، یعنی همه اعضای مدرسه از مدیر، معلم، مربی، معاون همه دست به دست هم بدهند تا بچه ها دنبال چنین نمازی باشند.

مدارسی هستند که نمازخانه ندارند و در راهروی مدارس نماز می خوانند، بعضی ها هم نمازخانه دارند اما نمازش خوشمزه و شیرین نیست به گونه ای است که دانش آموزان رغبتی برای نماز خواندن ندارند و ثمره ای را حس نمی کنند لذا ما باید نماز جماعتی را برپا کنیم که ثمراتش این پنج تا کلمه باشد؛ همزبانی، همکاری، همفکری و همدردی باشد، یعنی وقتی از نمازخانه خارج می شوند احساس شعف کنند و این گونه تصور نمایند که یک گره یا مشکلی از زندگی من باز می شود ضمن اینکه برگزاری چنین نمازی نیازمند هزینه است؛ شور و شعور، پی گیری و دلسوزی لازم دارد.

خروجی اجلاس های سراسری نماز تاکنون چه بوده و برگزاری این اجلاس ها چقدر تاثیرگذار بوده است؟

رییس ستاد اقامه نماز کشور حجت الاسلام محسن قرائتی است که بسیاری از افراد هم این سوال را از ایشان پرسیده اند که این اجلاس با این همه هزینه برای چی برگزار می شود. پاسخ دادند: اجلاس سالانه نماز، اذان نماز است یعنی یک نوع یادآوری است. مقام معظم رهبری برای اجلاس نماز پیام ارسال می کنند. ایشان به جز حج برای هیچ موضوعی پیامی ارسال نمی کنند؛ پس معلوم است که سردمدار امت بر این مسئله حساس است، سپس رییس جمهور و بسیاری از روسای قوا، وزرا و مسئولان عالی رتبه در این اجلاس حضور می یابند و مدیران میانی هم وقتی می بینند وزرایشان در این اجلاس حضور پیدا می کنند، آنها هم یک مقدار نسبت به مسئله نماز حساس می شوند لذا این یک روز اجلاس اذانی برای بیدار شدن ما جهت اندیشیدن در نماز است.