مستحبات و مکروهات لباس نمازگزار
در برخی از آیات قرآن، هدف از خلقت انسان، عبادت بیان شده و در صدر عبادات، نماز است که مهم ترین راه رسیدن انسان به کمال و حصول معرفت و بصیرت، معرفی شده است. چنانچه.پیامبر اکرم صلی الله در حدیثی فرموده است: «لکلِ شیءٍ وجهٌ و وَجهُ دینکم الصلاهُ»؛ هر چیز دارای سیما و نشانه‌ای است و سیما و نشانه ی دین شما نماز است. [۱] مسلماً عبادتی که به عنوان سیمای یک دین آسمانی، آنهم بهترین و کاملترینِ آنها معرفی می شود، احکام و قوائدی دارد که آگاهی از آنها، می تواند تصویر کامل تر و زیباتری را به انسان بنمایاند. عبادتی جامع و کامل که حتی برای لباس نمازگزار هم شرایط ویژه ای را در نظر گرفته است. در این مقاله قصد داریم تا به موضوع مستحبات و مکروهات لباس نمازگزار بپردازیم. با ما همراه باشید.
احکام لباس نمازگزار
لباس نمازگزار یعنی لباسی که شخص نمازگزار به هنگام خواندن نماز بر تن دارد. مراجع عظام، برای لباس نمازگزار و میزان پوشانندگی آن، احکام و شرایط ویژه ای را بیان کرده‌اند. احکامی که حتی به جنسیت نمازگزار و شرایطی که نماز می خواند،(از حیث وجود یا نبود نامحرم) توجه کرده و برای هر یک، دستور العمل ویژه ای ارائه کرده است:
پوشش زن
طبق رأی و نظر عمده از فقیهان، (میان ایشان اجماع وجود دارد[۲]) بر زنان نمازگزار واجب است که در نماز، چه اینکه نامحرمی باشد یا نباشد، حداقل پوشش برای خواندن نماز بانوان، باید به مقداری باشد که تمام بدن را بپوشاند و تنها قرص صورت، دست ها تا مچ و پاها تا ساق میتواند بدون پوشش باشد.
البته آیت الله زنجانی و آیت الله تبریزی در مورد حداقل پوشش برای نماز این نظر را دارند که روی پاها نیز باید پوشانده شود.
پوشش مرد
حداقل پوشش لازم هنگام خواندن نماز برای آقایان بنابر نظر عمده مراجع و فقها، لباسی می باشد که عورتین مرد را پوشش دهد. البته بهتر است از بالای ناف تا زانو را نیز بپوشاند. با توجه به همین حکم، پوشیدن شلوارک، زیر پیراهن و لباس هایی از این قبیل برای خواندن نماز اشکالی ندارد.
مستحبات لباس نمازگزار
طبق آراء و فتاوای مراجع، مواردی در زمینه ی لباس نمازگزار، مستحب شمرده شده است، از آن جمله:
- مستحب است که مرد، عمامه با تحت الحَنَک [۱۴] بپوشد؛
- مستحب است که مرد، به هنگام نماز، عبا و زن، چادر بپوشد؛
- مستحب است که نمازگزار لباس سفید بپوشد؛
- به هنگام نماز پاکیزه‌ترین لباس‌ها را بپوشد؛
- بدن را با چند لباس بپوشاند؛
- به هنگام نماز، از عطر و بوی خوش استفاده کند؛[۱۵]
- مستحب است که انگشتر عقیق به دست راست داشته باشد؛
- اینکه زن در حال اقامه ی نماز، پا را از مچ به پایین، و دختر بچّه ی نابالغ، سر خود را بپوشاند.
مکروهات لباس نمازگزار
طبق نظر علما و مراجع، وجود موارد ذیل در لباس نمازگزار، مکروه شمرده شده است:
- پوشیدن لباس سیاه به هنگام خواندن نماز، کراهت دارد؛[۱۶]
- مکروه است که نمازگزار به هنگام نماز لباس کثیف به تن داشته باشد؛
- پوشیدن لباس تنگ نیز کراهت دارد و از این جمله است پوشیدن جوراب تنگ که پا را فشار دهد؛
- پوشیدن لباس شخص شراب خوار که نجس بودن آن معلوم نباشد، مکروه دانسته شده است؛
- پوشیدن لباس فردی که از نجاست پرهیز نمی‌کند، البته به شرط آنکه نجس بودن آن لباس برای نمازگزار معین نباشد؛
- پوشیدن لباسی که نقش صورت دارد، کراهت دارد، البته برخی فقها، این حکم را مخصوص تصویر جان‌دار دانسته‌اند؛
- دست کردن انگشتری که منقش به شکل صورت است؛
- باز بودن تکمههای لباس، به هنگام نماز؛
- نجس بودن لباس‌های کوچکی که قابلیّت پوشاندن عورتین را ندارد، مانند بند و عرق چین و …؛
- اگر لباس‌های کوچک مرد که قابلیّت پوشاندن عورتین را ندارد، مثل کلاه یا بند لباس یا عرق‌چین و یا کمر‌بند از جنس ابریشم باشد، نماز اشکال ندارد، هرچند احتیاط مستحب است که آنها را در نماز نپوشد.
- حاشیه دوزی لباس نمازگزار با نخ ابریشم اشکال ندارد؛ ولی احتیاط مستحب آن است که عرض آن بیشتر از «چهار انگشت بسته» نباشد.
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
پی نوشت ها
- دعائم الإسلام : ۱/۱۳۳
- طباطبایی یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۸؛ مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.
- محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۱؛ طباطبایی یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۸؛ حکیم، مستمسک العروه الوثقی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۵۰.
- برای نمونه نگاه کنید به محقق اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۰۵؛ موسوی عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۲۹ق، ج۳، ۱۸۹؛ حکیم، مستمسک العروه الوثقی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۵۵.
- محمد بن احمد بن جنید کاتب اسکافی معروف به ابن‌جُنَید اسکافی از فقها و متکلمان امامیه قرن چهارم هجری قمری در اسکاف (نزدیکی بغداد) به دنیا آمد. او از استادان شیخ مفید بوده است. ابن جنید و ابن ابی عقیل عمانی را «القَدیمَین» (دو فقیه دوران قدیم) می‌نامند.
- ابن‌جنید، مجموعه فتاوی ابن‌جنید، ۱۴۱۶ق، ص۵۱
- شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۸۷؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۱؛ شهید اول، الالفیه و النفلیه، ۱۴۰۸ق، ص۵۰.
- سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۴۳.
- نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۱۷۵.
- طباطبایی یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۹.
- محمدحسن شریف اصفهانی یا محمدحسن نجفی (۱۲۰۲-۱۲۶۶ق) معروف به صاحب جواهر از فقهای شیعه در قرن سیزدهم قمری در نجف بود. مهمترین اثر او کتاب جواهر الکلام است و از این جهت در میان بزرگان شیعه به صاحب جواهر شهرت دارد.
- نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۱۷۵
- نماز خواندن با عمامه بدون تحنّک، بنابر مشهور، مکروه و با آن مستحب است. در اینکه مراد از تحنّک – که به آن «تلحّی» نیز گفته مى‌شود – چیست و اینکه آیا منظور گذراندن یکطرف عمامه از زیر چانه به صورت کمان است و یا انداختن آن به طرف چانه – که از آن به «اسدال» تعبیر مى‌شود- در صدق عنوان تحنّک کفایت مى‌کند؟ مورد بحث است. البتّه استحباب تحنک اختصاص به حال نماز ندارد، بلکه همه حالات را دربر مى‌گیرد.
- در مورد این مستحب، فرقی بین عطرهای طبیعی و عطرهایی که به روشهای شیمیایی ساخته شده نیست.
- پوشیدن لباس سیاه از مواردی است که کراهت آن ثابت نیست و در فرض ثابت بودن، عبا، چادر، عمامۀ سادات و موردی که تعظیم شعائر محسوب می‌‌شود، مثل عزاداری سید الشهداءعلیه السلام، استثنا می شود.
- مسئله ی ۱۱۰۱ و ۱۱۰۲ رساله توضیح المسائل جامع، ج ۱، مرجع عالیقدر، حضرت آیه الله سید علی حسینی سیستانی
